نامزد ریاست جمهوری افغانستان: امریکا نتوانست به اهدافش برسد /9.9.2019
اشاره: نورالحق علومی از چهره‌های وابسته به حزب دموکراتیک خلق میباشد. او سال‌ها در سمت‌های مهم دولتی کار کرده و در آخرین مورد، چندسالی به حیث وزیر داخله در حکومت وحدت ملی ایفای وظیفه نموده است. علومی رهبری حزب متحد ملی را برعهده دارد. با وی دربارۀ صلح و جنگ در افغانستان صحبت کرده‌ایم.
چه دلایلی سبب شد که خود را در انتخابات پیش‌روی ریاست‌جمهوری نامزد کنید؟
هر شهروند افغانستان می‌تواند خود را نامزد کند و یا به کسی رأی دهد. نظام را تا سرحد حکومت وحدت ملی رسانیدیم، اما دیدیم که به ارزش‌های ملی پایبند نماند. اینجا به اتحاد ملی کسی وقعی نمی‌گذارد. ایجاب می‌کرد که با جمعی از شخصیت‌هایی که با ما هست، آدرس خود را مشخص سازیم. تیم ما چند مشخصه دارد: گماشتۀ بیرونی نیستیم. نمی‌خواهیم در تیم ما کسانی باشند که از بیرون آمده باشند. در تیم ما راه را برای غاصبان و زورسالان بسته‌ایم و گفتیم که در تیم ما جایی برای غاصبان قوم، مذهب، جهاد و مقاومت و سمت نیست.
شما چندسالی به حیث وزیر داخله در حکومت وحدت ملی اجرای وظیفه کردید. تجربۀ کار در حکومت وحدت ملی چگونه بود؟
وزارت داخله بخشی از زندگی کاری ما بوده است. تجربۀ ما بیشتر از سن شماری از دولت مردان فعلی است. ما با اتحادهایی‌که داشتیم، توانستیم 30 ساله دشمنی را با مجاهدین وقت از بین ببریم. شاید دیدگاه ما متفاوت بود، اما می‌خواستیم وضعیت را تغییر دهیم. در حکومت وحدت ملی خواست ما تأمین وحدت ملی در کشور بود. اما متأسفانه وحدت ملی تأمین نشد. رهبری حکومت وحدت ملی، مسوولیت می‌داد، اما صلاحیت نمی‌داد. خواست‌های اصلاحی را نمی‌پذیرفتند. مسوولیت از من، اما کادر را کسی دیگر تعیین می‌کرد. به همین دلیل، از وزارت کنار رفتم. پیشنهاد سفارت دادند، اما سفارت را رد کردم و گفتم که ما در داخل افغانستان مشکل داریم، در اروپا کاری نمی‌توانم. خوش هستم که با مردم خود یکجا برای نجات کشور کار می‌کنم.
اظهاراتی وجود دارد که در دورۀ حکومت وحدت ملی صدها افسر و جنرال وابسته به جریان حزب دموکراتیک سابق و مجاهدین برکنار شده‌اند. آیا واقعاً نیروهای امنیتی از وجود افسران با تجربۀ وابسته به جریان‌های سابق پاکسازی شده است؟
دیدگاه امروز توأم با خودخواهی، تنگ نظری و انحصارگرایی است. جنگ در پشت هر خانه رسیده است. اما متأسفانه چهره‌های توانمند را خانه‌نشین ساختند تا به وسیله نیروهای خود و خارجی امنیت را بیاورند. بی‌رحمانه، افسران و جنرالان را قطع نظر از سابقۀ کاری، تجربه و توانمندی‌شان از نیروهای امنیتی خانه‌نشین ساختند. قصداً این کار را کار کردند. باید از تجارب این قشر استفاده صورت می‌گرفت. با تفرقه‌اندازی نمی‌توان به نتیجه رسید. متأسفانه نسل جدید را با گذشته در انداختند.
شما تنها نامزد وابسته به حزب دموکراتیک خلق هستید. چه برنامه‌یی برای احیای جایگاه حزب دموکراتیک سابق دارید؟
من کاندید حزب متحد ملی افغانستان هستم. درست است که در حزب متحد ملی، کادرهایی که به دیروز وابسته هستند، حضور دارند. انسان‌های وابسته به حزب دموکراتیک خلق، وطن‌دوست و وطن پرست بودند که با معاش عادی اولاد خود را تربیه کردند. از این وطن دفاع کردند و امروز هم هستند و کوشش کرده‌اند که موضع خود را حفظ کنند. دیروز هم به دنبال وحدت ملی بودند، امروز هم هستند.
ما باور داریم تا دست به دست هم ندهیم صاحب افغانستان نمی‌شویم. برداشت من این است که ما صاحب کشور خود نیستیم. همانطوری‌که برای ما جنگ آورده‌اند، کوشش می‌کنند که صلح هم بیاورند. اما ارادۀ مردم ما در صلح تمثیل نمی‌شود.
در روزهای اخیر شاهد افزایش حملات تروریستی و تلفات نیروهای امنیتی در نقاط مختلف کشور هستیم. دلایل گسترش روزافزون ساحۀ نفوذ طالبان و حملات تروریستی چیست؟
هنوز وحدت و همبستگی را به وجود نیاوردیم. ادارۀ یک دست به وجود نیاوردیم. هر روز به نام قوم و سمت، افراد و شخصیت‌ها را از خود دور کردند و صف مخالفان مسلح را تقویت ساختند. رهبری فعلی، از کل مردم نمایندگی نمی‌کند. همکاری مردم با دولت وجود ندارد. تیم «حاکمیت قانون و مردم سالاری» به دنبال تأمین وحدت ملی و حاکمیت قانون است.
مردم هم با نیروهای امنیتی همکاری ندارند. به همین دلیل، تروریستان تا پشت دروازۀ ارگ می‌رسند. نتوانستیم رهبری را ایجاد کنیم. نه در سطح کلان، نه در سطح رهبری قوت‌های امنیتی. رهبری نیروهای امنیتی، نه جنگ را دیدند و نه در جبهات شرکت کرده‌اند. آدم‌های بی‌تجربه و زنان را در رهبری نیروهای امنیتی قرار دادند. نهادهای کشفی و امنیتی ما قادر به پوشش ساحات نیستند.
آیا به برگشت طالبان به صحنۀ سیاسی خوشبین هستید؟
نسخۀ پاکستان، رفتن به پشت نخود سیاه است. باید بفهمیم که طبق کدام توافق‌نامه می‌آیند. بحث مصالحه هنوز گنگ هست. اگر طالبان با خواست‌های گذشتۀ شان بیایند، به هیچ صورت قابل قبول نیستند. ما صلح پایدار می‌خواهیم.
به باور شما، امریکا با ناکامی افغانستان را ترک می‌کند و یا با پیروزی؟
امریکا با مصرف میلیاردها دالر و حضور هزاران سرباز نتوانست اهداف خود را که ریشه‌کن سازی تروریزم و ایجاد نظام دموکراتیک در افغانستان بود، پیاده کند. وحدت ملی، عدالت اجتماعی، نظام با ثبات، امنیت، مصونیت و حکومت داری سالم وجود ندارد. فساد و بی بندوباری به اوج رسیده است. بنابراین، امریکا ناکام بوده است.
با خروج احتمالی امریکا از افغانستان، سرنوشت تکنوکرات‌های افغان برگشته از غرب چه خواهد شد؟
تنها روی تکنوکرات‌ها حساب نکنیم. اگر حاکمیت قانون و مردم سالاری محقق شود، امکان جلوگیری از بحران وجود دارد. اما اگر تقلب و تخلف در انتخابات صورت گیرد، به جای صلح و امنیت، بحران دامن‌گیر کشور خواهد شد.
شما از نزدیک شاهد خروج نیروهای شوروی و سقوط حکومت داکتر نجیب بودید. برخی‌ها بدین باور هستند که با خروج امریکا عین سناریو تکرار می‌شود و نظام سقوط می‌کند و جنگ داخلی آغاز می‌شود. به باور شما، وضعیت فعلی، چه شباهت‌ها و تفاوت‌های با دوران حکومت داکتر نجیب الله دارد؟
امیدوارم توطیه‌های داخلی و دست‌درازی خارجی، طوری‌که در انتقال قدرت به مجاهدین در زمان داکتر نجیب‌الله صورت گرفت، نباشد. اعتماد زیاد بالای دنیا ما را به سقوط مواجه خواهد ساخت. اتکا به خارجی‌ها و بی‌توجهی به مردم، منجر به تکرار حوادث گذشته خواهد شد. هیچ کسی نمی‌خواهد که به سال 1992 برگردد. مردم باید اجماع واقعی داخلی را ایجاد کند. دنیا وظایف دوستانۀ خود را انجام دهد. وقتی شهید داکتر نجیب قدرت را به مجاهدین انتقال داد، همۀ دنیا مخالف دولت وقت بودند. کوشش کردند که دولت را به سقوط مواجه سازند. به جای آن، پراکندگی، جنگ، دربدری و بحران را تا امروز خلق کردند. امیدواریم از تجارب تلخ گذشته درس بگیرند. بالای همه حساب کنند، نه بالای چهار تا دولت مرد کنونی و جهادی. بلکه بالای نسل جوان، جامعۀ مدنی و قشر گذشته حساب کنند. اگر بالای چهار طالب، رهبر جهادی و مقامات دولت کنونی معامله صورت گیرد، باردیگر حوادث گذشته تکرار می شود.
