یوری سوسینسکی، کارشناس مسائل خاور میانه.

نظر نویسنده مقاله ممکن است مغایر با موضع اداره سایت "افغانستان.رو" باشد.

2014 سالی پر از تکانه های عظیم برای خاور میانه بود. گروه دولت اسلامی عراق و شام که پیش ازین از شهرتی برخوردار  نبود، ساحه ی عظیمی را اشغال و خلافت خود را اعلان کرد. ظرف چند ماه جنگ در عراق، سازمان تروریستی داعش  چند شهر بزرگ را عراق را تسخیر کرد و درآمد خود را تا یک میلیون دالر در روز بالا برد. فعایت داعش به صورت مستقیم تاثیری بر افغانستان نداشت. با این وجود، خطر واقعی نفوذ اسلامگرایان تندرو به این کشور وجود دارد و کارشناسان بارها درین مورد هشدار داده اند. و این به نوبه خود می تواند به افزایش بی ثباتی پیش از شروع عملیات جنگی در جاهایی منجر شود که جنگجویان داعش در پی جذب افراد  و اشغال برخی مناطق مسکونی برآیند. قرار معلوم  میان نیروهای «دولت اسلامی» و «طالبان» مناسبات پر از کشیدگی وجود دارد. نمی توان مستثنا دانست این را که گروه های تروریستی از سازمان های تندرو رقیب به داعش اجازه نخواهند داد جای پای محکمی در افغانستان برای خود تدارک کند.

اطلاعات در مورد فعالیت این گروه در افغانستان ناکافی و ضد و نقیض است. برای اولین بار مبلغان و پیام آوران داعش در پایان سال گذشته ظاهر شدند. در جنوری 2015 نیروهای محلی افغان تایید کردند که جهادگران در جنوب افغانستان فعال شده اند. به تاریخ 9 فبروری در اثر حمله هواپیمای بی پیلوت فرمانده تحریک «طالبان» به نام عبدالرووف خادم که گفته می شد با «دولت اسلامی» رابطه داشت، به قتل رسید.

مناسبات میان طالبان و داعش چندان بی فراز و نشیب نیست. طالبان و داعش بر سر رهبری در میان تندروان اسلامگرا باهم رقابت می کنند. از سال 1999 به این سو رهبر روحانی طالبان ملقب به نام امیرالمومنین بود. در جون سال 2014 گروه داعش تاسیس خلافت را با پایتختش در موصل اعلان کرد. همانگاه  ابوبکر البغدادی خود را خلیفه نامید و لقب امیر المونین را به خود اختصاص داد. برخی از ناظران امکان برقراری تماس را میان طالبان و داعش در آینده رد نمی کنند. طرح ایجاد خلافت بدون مرز و بدون دولت ها از خیلی از نقطه نظرها این دو گروه را بهم نزدیک می کند.

هرچند اعضای «دولت اسلامی» هنوز نمی توانند کامیابی هایی را که در عراق و سوریه به دست آورده بودند، در کشورهای دیگر منطقه خاور میانه تکرار کنند، اما نفوذ این گروه نیرومند کماکان رو به رشد است. هسته های داعش در پاکستان، لیبیا، اردن، عربستان سعودی و لبنان به وجود آمده اند. اما جهادگران نتوانسته اند در افغانستان جای پایشان را محکم کنند. اسلام گرایان تندرو فعالیت خود را در صحرای سینا گسترش داده اند. نیروهای امنیتی مصر 15 تروریست داعش را در اواخر ماه جون دستگیر کردند. چند روز پیش جنگجویان «دولت اسلامی» بار دیگر خود را به یاد مردم دادند. یکشنبه گذشته آنها ویدیوی کشتار بیرحمانه مسیحی های قبطی مصر را به نمایش گذاشتند.

هیچ حکومتی از طرح تاسیس خلافت جدید پشتیبانی نمی کند. حتا مخالفان سوری نیز علیه دولت اسلامی عراق و شام مبارزه می کنند. ائتلاف بین المللی ضد تروریستی که به ابتکار ایالات متحده امریکا ساخته شد، از 40 کشور ترکیب شده است. تاسیس خلافت، چالش جدی برای تمام سیستم مناسبات بین الملل است. بسیاری از کشورهای خاور میانه برای مدتی تناقض ها و اختلاف نظرهایشان را کنار گذاشته اند و آمادگی شان را برای تلاش مشترک در جنگ با این شر جهانی اعلان کرده اند. اما مهم است این را درک کرد که مسأله تروریزم تنها از راه بمباران مواضع اسلام گرایان حل شدنی نیست. جنگجویان اکثر اوقات میان مردم عادی ملکی پنهان می شوند و از تاکتیک جنگ چریکی بهره می گیرند.

قابل ذکر است که در پایان دسمبر 2014 ماموریت جنگی ناتو در افغانستان به پایان رسید. نیروهای امنیتی محلی مهمترین بخش مبارزه با تروریزم را بر دوش گرفته اند. در هفته گذشته نیروهای مسلح افغانستان تلاش کردند حمله یی را علیه مواضع طالبان در هلمند سازماندهی کنند. این نخستین حمله از تاریخ پایان ماموریت جنگی پیمان اتلانتیک شمالی در افغانستان بود. با وجود تلاش های چندین ساله نظامیان افغان و ناتو در جهت تامین صلح و امنیت درین کشور، گروه طالبان هنوز آمادگی رزمی خود را حفظ کرده است و کابل را با حملات تازه تهدید می کند.

رهبری خلافت از طرف خود اعلان کرده است که قصد دارد نفوذ دولت اسلامی عراق و شام را فراتر از مرزهای این دو کشور گسترش دهد. استخبارات افغانستان کارهای زیادی در پیش رو دارد تا از نفوذ مبلغان و پیام آوران به اصطلاح «دولت اسلامی عراق و شام» در خاک افغانستان جلوگیری کنند.