|
|
| صفحه اول/ |
آیا همکاری روسیه و ناتو در مورد افغانستان زیر سوال قرار گرفته است؟
/7.3.2014
نیکیتا میندکویچ، تحلیلگر مسایل آسیای مرکزی.
نظر نویسنده مقاله ممکن است مغایر با موضع سایت "افغانستان.رو" باشد.
بحران در اوکراین مناسبات میان روسیه و امریکا و کشورهای دیگر عضو ناتو را به سرعت به سردی کشانده است. روسیه خطاب حکومت تندروان در کیف که قدرت را در نتیجه ی کودتا به دست آورده اند، به زبان تهدید از امکان فرستادن ارتش به خاک اوکراین در صورت بروز تلاش در جهت محدود کردن روس‌تباران مقیم اوکراین، سخن گفته است. حاکمان جدید اوکراین در نخستین اقدام شان موقعیت رسمی زبان روسی را که بخش قابل ملاحظه ی شهروندان اوکراین به آن سخن می گویند، لغو کردند و همچنان برخورد بی رحمانه یی نسبت به آن عده از فعالان سیاسی که از منافع روس تباران اوکراین نماینده گی می کردند، از خود نشان دادند.
در پاسخ به این التیماتوم روسیه، ایالات متحده امریکا اعلان کرد که روسیه به صورت مخفیانه ارتش را برای تسخیر ولایت های جنوبی و جنوب شرقی اوکراین داخل خاک آن کشور کرده است و روسیه را تهدید به تحریم کرد. وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا جان کیری از احتمال قطع گفتگو با روسیه در چارچوب هشتگانه بزرگ، توقف همکاری نظامی و حتی بستن حساب های بانکی روسیه در امریکا سخن گفت. وزارت امور خارجه روسیه چنین تهدیدهایی را از طرف ایالات متحده امریکا محکوم کرد و ضمن آن تهدید به «اقدامات آیینه وار» را مطرح کرد. از جمله، گفته می شود که در شورای فدراسیون روسیه، روی قانونی کار می شود که مطابق آن به رییس جمهور روسیه اختیار داده می شود که در صورت نیاز، آن سهم شرکت های روسی را که به مالکان امریکایی و اتحادیه اروپا تعلق دارند، مصادره نماید.
اکثر کارشناسان بر اینند که رویارویی روسیه و ایالات متحده به جاهای باریک نمی رسد: تجارت دو جانبه خیلی فعال است و هر نوع تحریمی به هردو جانب آسیب می رساند به همین دلیل دو جانب تحریم های جدی علیه هم اعمال نخواهند کرد. اما با این هم برخی ابعاد همکاری دو جانبه می تواند زیر فشار قرار گیرد.
سخن در گام اول بر سر همکاری های نظامی میان روسیه و ناتو است. در حال حاضر این همکاری ها بیشتر ابعاد ظاهری دارند زیرا میان روسیه و پیمان اتلانتیک شمالی اختلاف نظرهای جدی وجود دارند که سیستم دفاع موشکی ایالات متحده امریکا یکی از آنهاست. درواقع تنها نمونه ی همکاری مثبت میان روسیه و غرب را می توان در عرصه ی افغانستان مشاهده کرد زیرا در این جهت موضع روسیه و غرب یکی بود به این دلیل که اسلام گرا ها و متحدان طالبان روسیه و هم در غرب به عنوان دشمنان مشترک و خطرناک تلقی می شدند.
اما بحران اوکراین می تواند به پایان رسیدن این همکاری ها را سرعت دهد و آن هم در لحظه یی که ۵۰ هزار سرباز باقیمانده ی ناتو در افغانستان قرار است در سال جاری این کشور را ترک کنند. روسیه می تواند در پاسخ به فشارهای کشورهای عضو ناتو دهلیز ترانزیتی خود را برای خروج نیروهای ناتو از افغانستان ببندد و به این ترتیب مشکلات زیادی فراراه فرماندهی نیروهای بین المللی ایجاد کند. در حال حاضر نقش آین نیروها در تامین امنیت منطقه یی به صورت طبیعی کاهش می یابد و به همین دلیل از دایره ی علاقه مندی منافع روسیه خارج می شود زیرا رشد بعدی اوضاع بسته گی خواهد داشت به این که تا چه اندازه یی ارتش و پولیس افغانستان موفق به دفاع از ساختار دولتی از حملات تروریستان خواهند بود.
اما در برابر غربی ها مسأله خروج نیروهای شان از افغانستان مطرح است. خروج چنین گروه عظیم قطعات نظامی از کشوری که سطح فعالیت های تروریستی در آن بلند است، همیشه یک مسأله ی دشوار است. حجم بالای وسایل انتقالات در حال حرکت در شاهراه که سربازان و تجهیزات آنها را انتقال می دهند، هدف مناسب و راحتی برای کمین، ماین کنار جاده و شبیخون است. ارتش شوروی در سال ۱۹۸۹ فقط باید از مرز شمالی افغانستان بیرون می شدند تا به میهن خود می رسیدند اما کشورهای عضو ناتو با افغانستان مرز مشترک ندارند و باید از طریق شبکه های پایگاه های نظامی هوایی استفاده کنند.
اگر روسیه راه ترانزیت را بر روی نیروهای ناتو ببندد، آنها ناگزیر می شوند از طریق پاکستان خارج شوند و این مسیر خیلی خطرناک تر است چون در آنجا طالبان پاکستانی در مناطق شمالی پاکستان خیلی فعال استند. و گذشته ازین، نفس این که گزینه ی خروج از راه ها محدود شود، امکانات مناسبتری را برای طالبان مساعد می کنند تا بر کاروان این نیروها حملاتی را سازماندهی کنند. پاکستان می تواند به همان «گردن بوتل» برای نیروهای نظامی کشورهای عضو ناتو تبدیل شود و عملیات خروج از افغانستان همراه شود با تعداد زیاد تلفات از میان سربازان قطعات نظامی ناتو که در افغانستان مستقر بودند.
با توجه به این که در تابستان امسال خروج نهایی باید تکمیل شود، فرماندهی ناتو به مشکل خواهد توانست گزینه ی دیگری را برای این منطور انتخاب و آماده کند. تلاش های احتمالی برای بیرون کردن نیروها از طریق کشورهایآسیای مرکزی، قفقاز جنوبی و کسپین مستلزم زمان زیاد و اجرای اقدامات دیپلوماتیک زمانگیر برای تامین هماهنگی هاست و این سناریو به احتمال قوی با مخالفت ایران و روسیه روبرو خواهد شد. در نتیجه برای آسان تر ساختن کار خروج یا ناگزیر خواهند شد بخش قابل ملاحظه ی تجهیزات نظامی شان را در افغانستان بگذارند، آن طور که از قبل برنامه ریخته بودند و یا میعاد خروج را به عقب بیندازند که چنین اقدامی باعث سؤتفاهم در معامله با افغان ها تلقی خواهد شد و نیز رای دهنده گان در کشورهای غربی نیز با چنین عملی چندان موافق نخواهند بود.
به این ترتیب، دهلیز ترانزیت برای خروج قطعات نظامی ناتو می تواند اهرام فشار روسیه بر کشورهای ناتو تلقی شود. برخی از کارشناسان معتقدند که روسیه در حال حاضر استفاده ازین اهرم فشار را آغاز کرده است. در همین اواخر ویکتور ایوانف رییس اداره ی فدرال کنترل مواد مخدر روسیه با لحن تندی از سیاست کشورهای عضو ناتو در قبال خطر مواد مخدر در افغانستان انتقاد کرد. او خاطرنشان کرد که از سال ۲۰۰۱ به این سو ساحه ی زیر کشت خشخاش و نیز تولید مواد مخدر در افغانستان افزایش یافته است. گذشته ازین، قطعات نظامی ناتو در بیشترین بخش حضور خود مسأله مواد مخدر افغانستان را اصلاْ نادیده می گرفتند و درین اواخر آنهم زیر فشار روسیه مبارزه با مواد مخدر را وارد برنامه ی عملیاتی شان کردند. این اعلان ویکتور ایوانف به آن منظور صورت گرفته تا به اطلاع روس ها برساند که در جاری شدن سیل مواد مخدر از افغانستان به روسیه، ناتو هم مقصر است و به این ترتیب اعمال تحریم های احتمالی از طرف روسیه توجیه پذیر باشد.
البته نمی توان به صورت قاطع ادعا کرد که همین سناریو اجرا خواهد شد. همه چیز به آن بسته گی دارد که رویارویی روسیه و امریکا در رابطه با مسایل اوکراین چقدر پیش خواهد رفت و پاسخ روسیه به فشارهای غرب چقدر لازمی پنداشته خواهد شد.
اما اوکراین نه تنها عاملی است که می تواند بر پایان عملیات نیروهای نظامی خارجی در افغانستان تاثیرگزار باشد بلکه درسی هم برای کشور است. این بحران اوکراین از آنجا آغاز شد که رییس جمهور یانوکویچ نخواست با نیروی قهریه اعتراض ها را سرکوب کند هرچند امکان این کار را به صورت کامل داشت. او تاکتیک عقب نشینی و سازش را در پیش گرفت. در نتیجه او نه تنها قدرت را از دست داد و ناگزیر شد از کشور فرار کند که اوکراین را به جدیترین بحران روبرو کرد. بحرانی که خطر فروپاشی اوکراین را به عنوان کشور واحد در پی دارد.
در حال حاضر با وجود داشتن نیروی قابل ملاحظه پولیس و ارتش ملی، سیاستمداران در کابل از سازش و عقب نشینی در برابر خواست های طالبان به منظور تشویق آنها به مذاکره سخن گفته می شود. این آرزومندی که از قربانی شدن بیشتر انسان های جلوگیری شود، قابل ستایش است اما درس اوکراین بار دیگر وادار می کند در این مورد اندیشید که سازش ها نمی توانند» مخالفان تندرو را «آرام» کنند، برعکس ادعاهای آنها را بیشتر می کند و آتش جنگ داخلی را در کشور برمی افروزند.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
