|
|
| صفحه اول/ |
بحران سیاسی افغانستان؛ راه‌حل چیست؟
/26.2.2020
نویسنده: میرویس قادری
در آستانۀ امضای موافقت‌نامۀ صلح امریکا با طالبان، افغانستان دچار بحران کم‌سابقۀ سیاسی شده است. با اعلام نتیجۀ انتخابات به سود اشرف‌غنی، رییس اجرایی حکومت هم اعلام کرد که پیروز انتخابات است و «حکومت همه‌شمول» تشکیل می‌دهد. ریاست جمهوری اعلام کرد که پنجشنبه مراسم تحلیف رییس‌جهور منتخب را برگزار می‌کند. ثبات و همگرایی هم اعلام داشت که برای برپایی مراسم تحلیف آماده‌گی گرفته است.
با اعلام پیروزی دولت‌ساز، تیم ثبات و همگرایی، کنترل شماری از ولایات مهم را از اختیار دولت مرکزی خارج ساخت. ثبات و همگرایی، اداره محلی ولایات سرپل، جوزجان، بغلان و پنجشیر را به دست گرفت. منابع مطلع می‌گویند که والیان برخی ولایات مرکزی و شمالی از جمله غور، بامیان، بدخشان، هرات، تخار و سمنگان نیز به زودی معرفی می‌شوند. تقریباً در تمام ولایات افغانستان، فعالان سیاسی و مقام‌های محلی دو تقسیم شده‌اند. نهادهای مرکزی و محلی در مرکز و ولایات از کار افتیده‌اند.
ظاهراً تلاش‌های گستردۀ داخلی و خارجی برای میانجیگری و حل بحران میان دو تیم پیشتاز انتخاباتی بی‌نتیجه بوده است. زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژۀ امریکا برای صلح افغانستان از روزها بدین‌سو در کابل است. او می‌کوشد که به بحران تمام‌عیار جاری راه‌حلی دریابد تا توافقات قریب‌الوقوع صلح آسیب نبیند.
داکتر خلیل‌زاد برخی شخصیت‌های داخلی به‌خصوص حامد کرزی رییس‌جمهور پیشین، عبدرب رسول سیاف و حامد گیلانی رهبران جهادی را ترغیب کرده که برای تفاهم میان طرف‌های درگیر پادرمیانی کنند. اما این تلاش‌ها تاکنون بی‌نتیجه بوده است.
خواست خلیل‌زاد
زلمی خلیل‌زاد نماینده امریکا در آستانۀ یک پیروزی بزرگ است. یک‌ونیم سال تلاش و چانه‌زنی، سبب شد که امریکا و طالبان 29 فبروری توافق‌نامۀ صلح را امضا کنند. این موافقت‌نامه محصول تلاش خسته‌گی‌ناپذیر خلیل‌زاد است. اما بحران داخلی، موافقت‌نامۀ صلح را به خطر مواجه ساخته است. اگر طرف‌ها به‌زودی نتوانند کنار بیایند، مذاکرات بین‌الافغانی آغاز نخواهد شد و طالبان از فرصت پیش آمده استفاده کرده و تا تسخیرکامل قدرت پیش خواهند رفت.
اما اگر توافق‌نامۀ صلح موفقانه به امضا برسد و مذاکرات بین‌الافغانی طبق برنامه‌ریزی دنبال شود، خلیل‌زاد امریکاییِ افغان‌تبار به عنوان یک «ناجی» برای امریکا و «قهرمان» برای افغانها تبدیل می‌شود. در این صورت، جوایز معتبر بین‌المللی در انتظار او خواهد بود. زیرا، ختم جنگ خانمانسوز 40 ساله کار ساده‌یی نیست. او جایگاهش را در میان جمهوری‌خواهان و ادارۀ ترامپ نیز تقویت می‌کند.
با این حال، خلیل‌زاد تلاش دارد که هرچه زودتر بحران داخلی را جمع کند، هیأت مذاکره‌کننده را مشخص سازد و راه را برای «مذاکرات بین‌الافغانی» هموار سازد. مذاکرات بین‌الافغانی بلافاصله پس از امضای موافقت‌نامۀ صلح میان طالبان و امریکا آغاز خواهد شد.
برخی منابع گفته‌اند که خلیل‌زاد از رهبران سیاسی خواسته که به غنی دوماه فرصت بدهند. ظاهراً امریکایی‌ها دارند که رهبری مذاکرات از جانب افغانستان را در مذاکرات صلح غنی به دست داشته باشد. اما هیچ یک از مخالفان اشرف‌غنی این درخواست را نپذیرفته‌اند. غنی بدرقم مخالفان خود را بسیج ساخته است. طالبان نیز حاضر نیستند که با اشرف‌غنی مذاکره کنند.
ثبات و همگرایی در پی چیست؟
تیم ثبات و همگرایی تمام پیش‌بینی‌ها را نادرست ثابت کرد. ناظران بدین باور بودند که اشرف‌غنی بدون مانع قادر خواهد بود که مراسم تحلیف را برگزار کند و بدون دردسر رقبایش را از صحنه خارج سازد. اما ثبات و همگرایی با حرکت‌های مردمی در مرکز و ولایات ثابت کرد: غنی و جهان رهبران سنتی را دست‌کم گرفته‌اند. اکنون، رهبران ثبات و همگرایی به نمایندگان امریکا خط و نشان کشیده و گفته‌اند که «از مردم افغانستان و ارگ» یکی را انتخابات کنند.
ثبات و همگرایی در پی لغو انتخابات و تشکیل حکومت فراگیر برخاسته از نتیجۀ مذاکرات صلح است. برای آنها بقای اشرف‌غنی در کاخ ریاست جمهوری «خط سرخ» است. رهبران ثبات و همگرایی با صراحت گفته‌اند که هرگونه مذاکره و تفاهم دربارۀ بقای غنی در ارگ منتفی است. رهبران ثبات و همگرایی تجربۀ پنج سال شراکت در قدرت با اشرف‌غنی دارند. آنها بدین باور هستند: هرگونه تفاهم و مشارکت در نظام که در نتیجۀ آن غنی در رأس قرار گیرد، پیمودن راه بی‌نتیجۀ گذشته و ناکام است. خواست عبدالله عبدالله ابطال نتیجۀ انتخابات و مدیریت روند صلح تحت رهبری حکومت وحدت ملی و احزاب سیاسی است.
دولت‌ساز در پی چیست؟
تیم انتخاباتی رییس‌جمهور غنی تا این‌جای کار هر برنامه‌یی را بدون مانع توانسته عملی سازد. این مسأله به تیم حاکم اعتماد به نفس لازم داد تا علی‌رغم مخالفت جامعۀ جهانی و هشدارهای نامزدان معترض، به اعلام نتیجۀ انتخابات مبادرت ورزند. محمد محقق از رهبران ثبات و همگرایی اعلام کرد که غنی در مونیخ به وزیران خارجه و دفاع امریکا اطمینان داده بود که پس از اعلام نتیجه اعتراضاتی صورت می‌گیرد و آنها دوستم را در دو ساعت بازداشت می‌کنند. اما اعتراضات گسترده و سراسری، دولت‌ساز را متوجه ساخت که دچار اشتباه محاسباتی شده است.
اکنون، تیم دولت‌ساز در دو راهی خطرناکی گیر افتیده است. حالا هرگونه عقب‌گرد، به مثابۀ پایان کار آنها تلقی می‌شود و حرکت به پیش هم برای شخص غنی و اطرافیانش و هم به افغانستان هزینه‌بردار خواهد بود. در واقع، ریاست‌جمهوری که توانسته بود در پنج سال تمام چهره‌های مدعی را از صحنه براند، در دام افتیده است.
طرح ایده‌آل غنی این است که مراسم تحلیف برگزار شود و باردیگر به کرسی تکیه بزند و سپس از موضع قدرت به مصاف طالبان برود. غنی با صراحت می‌گوید که مذاکرات صلح تحت رهبری دولت و مشروط خواهد بود. ظاهراً ایالات متحده هم می‌کوشد که تیم اشرف غنی در مذاکرات صلح و نظام پسا صلح سهم داشته باشد.
نتیجه
وضعیت پیش آمده همه چیز را در معرض خطر قرار داده است. شاید راه‌حل کم هزینه که هم بقای نظام را تضمین کند و هم بحران انتخاباتی را خاتمه ببخشد، لغو نتیجۀ انتخابات ریاست جمهوری باشد. در بدترین سناریو، مذاکرات صلح باید تحت رهبری حکومت وحدت ملی به پیش برده شود. حکومت وحدت ملی متشکل از رهبران دو تیم پیشتاز انتخاباتی است. در حکومت وحدت ملی هم اشرف‌غنی حضور دارد، هم عبدالله عبدالله و تیمش(جنرال دوستم، کریم خلیلی و محمد محقق).
هیأت مذاکره‌کننده هم باید ترکیبی از نمایندگان حکومت، احزاب سیاسی، گروه‌های قومی و شخصیت‌های متنفذ ملی باشد.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
