|
صفحه اول/ |
2020 سالی سرنوشتساز برای افغانستان
/2.1.2020
نویسنده: آنیتا احمدی
افغانستان سال پرآشوب و دشواری را پشت سرگذاشت. رویدادهای مهمی در سال 2019 اتفاق افتاد. نزدیکشدن امریکا و طالبان به توافق صلح، تجلیل با شکوه از صدمین سالروز استقلال، برگزاری انتخاباتهای پارلمانی و ریاستجمهوری، رهایی انس حقانی و استادان دانشگاه امریکایی از زندان و ختم فعالیت داعش در ننگرهار، از مهمترین رویدادهای 2019 میلادی در افغانستان بود.
در این سال، جنگ میان نیروهای امریکایی و افغان با طالبان رکورد زد. دو طرف نبرد برای قدرتنمایی در میز مذاکرات تمام توان خود را به کار بستند. این مسأله منجر به افزایش چشمگیر تلفات طالبان و نیروهای امنیتی افغان شد. به طور میانگین در هر ماه سال گذشتۀ میلادی، از 4000 تا 5000 هزار تن در نبردهای افغانستان جان باختهاند. رقم درشت قربانیان، غیرنظامیان بیگناه به شمول زنان و کودکان بودهاند. در این میان، دستکم 300 تن از اعضای گروه طالبان و دستکم 180 تن از قوای افغان در هرماه جان باختهاند. این درحالی است که در مجموع 2019، 17 سرباز امریکایی در جنگ افغانستان کشته شدهاند. آنها عمدتاً در حملات انتحاری و ماینهای کارگزاری شده جان باختهاند.
در یک دهۀ اخیر همواره با فرارسیدن فصل سرما از میزان خشونتها کاسته میشد. دوطرف به تجدید قوا و آمادهگی به نبردها در بهار و تابستان میپرداختند. اما امسال در فصل زمستان نهتنها خشونتها کاهش نیافت، بل در میزان درگیریها و تلفات میان دو طرف منازعه افزایش چشمگیر به وجود آمده است. قوای امریکایی سران طالبان و پایگاههایشان را بمباران کردند. جنگ میان طالبان و نیروهای افغان به کلانشهرها و مناطق مرکزی رسید. برخی ولسوالیها دوباره از کنترل طالبان خارج شد. اما آنها برعکس جغرافیای بیشتری را به دست آورند. طالبان در ریشهکن پایگاه نظامی داعش در ننگرهار و بخشهایی از شمال نقش اثرگذار داشتند.
در اوج کشمکش، افغانستان سال نو میلادی را آغاز کرد. سالیکه بهباور بسیاری از ناظران «سرنوشتساز» و «تاریخی» خواهد بود.
مهمترین رویداد سال جدید میلادی، شکلگیری حکومت جدید در افغانستان خواهد بود. از قراین بر میآید که انتخابات ریاستجمهوری به دور دوم خواهد رفت و نتیجهیی در پی نخواهد داشت. ظاهراً همه طرفها به این نتیجه رسیدهاند که انتخابات نتیجهیی در پی نخواهد داشت و حکومت آینده متشکل از تمام جناحها به شمول طالبان خواهد بود. زیرا، کاهش میزان مشارکت، یک میلیون رأی تقلبی و طولانیشدن پروسۀ انتخابات، از مشروعیت روند کاسته است. از همین رو، ایالات متحده سرگرم رأیزنی و تلاش برای متقاعدسازی طالبان به «آتشبس»، «کاهش خشونت» و در نتیجۀ آن، امضای موافقتنامۀ صلح است.
سفير امريكا در آخرین گفتوگوی رسانهییاش مشروعيت حكومت بر آمده از انتخابات را زير پرسش برد و تأكيد كرد كه ريسجمهور آينده هر كسى باشد با شامل كردن ديگر احزاب و گروهها در قدرت مىتواند حكومت تشكيل دهد. او غير مستقيم به تشكيل حكومت فراگير و مشاركتى تاكيد کرد و گفت: هیچ کس در انتخابات نمیتواند یک میلیون رأی را به دست آورد ، در حالیکه افغانستان اضافه از سی میلیون جمعیت دارد، پس بهتر است حکومتی با قاعدۀ وسیع به وجود آید. حالا همه چیز وابسته به تصمیم طالبان دربارۀ آتش بس است. آنها در بدل پذیرش پیشنهاد آتشبس، خواهان رهایی 5000 هزار زندانیشان از زندانهای حکومت افغانستان شدهاند. واشنگتن در ادامۀ رهایی انس حقانی بیمیل نیست که مابقی زندانیان طالبان را نیز آزاد کند. اما حکومت افغانستان گفته است که «تصمیمگیری دربارۀ رهایی زندانیان طالبان تنها در حیطۀ صلاحیت دولت است. آزادسازی زندانیان طالبان براساس منافع مردم و تأثیر مثبت آن روی روند صلح صورت خواهد گرفت.»
به نظر میرسد که ایالات متحده هرچه زودتر موافقتنامه صلح را باطالبان امضا کند. تمام تحلیلگران متفقالقول هستند که ترامپ برای پیروزی مجدد در انتخابات 2020 امریکا، نیازمند ختم جنگ افغانستان ولو به گونۀ مقطعی است. او برای غلبه در میدان جنگ افغانستان، از زور نظامی کار گرفت، اما ظاهراً فشارهای نظامی به نتیجهیی نرسید. حالا تنها راه، حل سیاسی جنگ جاری است. آنان به موفقیت این گزینه بسیار نزدیک شدهاند و تا انتخابات ریاست جمهوری امریکا، طولانیترین جنگ تاریخ امریکا را یک طرفه خواهند کرد.
امریکا مرحلۀ اول مذاکرات را با موفقیت به پایان رسانده است. مرحلۀ دوم مذاکرات صلح یعنی مذاکرات بینالافغانی پیچیده، جنجالبرانگیز و دشوار خواهد بود. افغانستان باید بسیاری از مسایل را از سرگیرد. بحث ساختار و نوعیت نظام سیاسی، قانون اساسی، رهبری نظام و مشارکت طرفهای درگیر و اقوام در قدرت از مسایل بسیار حساسیتبرانگیز و پردردوسر خواهد بود. علیرغم اینها، شکلگیری حکومتی برخاسته از مذاکرات صلح دور از امکان نخواهد بود.
با تشکیل حکومت برآمده از فرایند صلح، خروج نیروهای امریکایی آغاز و طی یکسال و اندی تکمیل خواهد شد. این درحالی است که ثبات نیمبند سیاسی در کابل، محصول حضور نیروهای خارجی است. با بیرونشدن قوای خارجی، خطر فروپاشی سیاسی و از سرگیری جنگ داخلی و منازعۀ قدرت کاملاً محسوس است. خروج و یا کاهش نیروهای بینالمللی تأثیر مستقیم بر ثبات سیاسی و اقتصادی کشور خواهد گذاشت. دولت افغانستان ادعا میکند که خروج پیامد منفی ندارد و برای اثبات این مدعا به خروج بخش بزرگ نیروهای خارجی در سال 2014 اشاره میکند. اما واقعیت این است که با خروج نیروهای بینالمللی در سال 2014 بسیاری از چیزها فروپاشید. اقتصاد کشور ضربۀ جبرانناپذیر خورد؛ دهها هزار تن بیکار شدند و فقر تشدید گردید؛ میلیونها تن کشور را ترک کردند؛ قلمرو مخالفان مسلح دوچندان شد و در نهایت بحران سیاسی- اجتماعی بالا گرفت. حالا خروج 14 هزار قوای خارجی، نه تنها به عمق بحران میافزاید، حتا بقای نظام را به مخاطره میاندازد.
بنابراین، سال پیش رو برای افغانستان بسیار مهم و حساس خواهد بود. در این سال، سرنوشت جنگ و صلح، حضور و خروج امریکا و تداوم و یا قطع کمکهای بینالمللی روشن خواهد شد.
|
فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|