|
|
| صفحه اول/ |
هراس هند از نهایی‌شدن پروژۀ امریکایی- پاکستانی
/30.12.2019
نویسنده: آنیتا احمدی
تماس تلیفونی نخست‌وزیر هند با رییس‌جمهور افغانستان به جنجال کلان سیاسی در کابل مبدل شد. اشرف‌غنی در بیانه‌یی اعلام کرد که نرندرا مودی در یک تماس تلیفونی پیروزی وی را در دور نخست انتخابات ریاست جمهوری تبریک گفته است. نامزدان ریاست جمهوری افغانستان از جمله عبدالله عبدالله و رحمت‌الله نبیل به این ادعا واکنش نشان دادند. متعاقباً، نخست‌وزیر هند در پیامی گفت که وی در تماس تلیفونی با اشرف‌غنی، برگزاری موفقانۀ انتخابات ریاست‌جمهوری را به مردم افغانستان تبریگ گفته است.
جدا از جزییات تماس تلیفونی، نفس تماس رهبران افغانستان و هند در شرایطی که نتیجۀ انتخابات ریاست جمهوری روشن نیست، جای تأمل دارد.
دورۀ پنج سالۀ زعامت اشرف‌غنی برای دهلی جدید دردسرساز بود. غنی نخست سیاست کرنش و انعطاف را در برابر پاکستان پیشه کرد. او قرارداد کم‌سابقۀ استخباراتی را با سازمان آی‌آی‌اس بست و اجازه داد که جنرالان پاکستانی با زندانیان طالبان در زندان پلچرخی کابل دیدار نمایند. این سیاست‌ها موجب رنجش و ناراحتی برخی رهبران سیاسی و مقامات دولتی از جمله رحمت‌الله نبیل رییس امنیت ملی سابق شد. اما گرایش غنی به پاکستان دوام نیافت. او به‌زودی متوجه شد که اسلام‌آباد به تعهداتش وفادار نیست. از همین رو، دوباره به هند متمایل گشت. اما دهلی جدید که از نزدیکی بی‌سابقۀ کابل- اسلام‌آباد متحیر شده بود، ظاهراً از برگشت اشرف‌غنی استقبال کرد، اما واقعیت این بود که چرخش پی‌هم در سیاست خارجی افغانستان، بی‌اعتمادی عمیقی را در روابط کابل- دهلی به وجود آورد.
تأثیر پروژۀ پاکستانی- امریکایی در روابط دهلی- کابل
پس از تسریع روند صلح امریکا و طالبان، روابط کابل- دهلی بیشتر از پیش به سردی گرایید. هند بی‌پرده از مذاکرات پنهانی صلح امریکا و طالبان انتقاد کرده است. دهلی جدید، روند صلح را یک پروژۀ پاکستانی- امریکایی می‌داند. آنان نگران هستند که مبادا پس از امضای توافق صلح، دست اسلام‌آباد در امور کابل درازتر شود و منافع هند را صدمه زند. هند روابط بسیار گستردۀ دیپلوماتیک، اقتصادی و فرهنگی با افغانستان دارد. اسلام‌آباد یکی از شروط همکاری‌اش در برقراری صلح و ثبات در افغانستان را کوتاه‌سازی نقش هند از امور افغانستان تعیین کرده است.
مقامات هندی نگرانی‌های‌شان را در سطوح مختلف با مقامات امریکایی و افغان مطرح کرده‌اند. زلمی خلیل‌زاد سه بار به دهلی رفت تا قناعت مقامات هندی را برای همکاری در روند صلح افغانستان به دست آورد. اما مقامات دهلی حاضر به همکاری نشدند. آنها پاکستان را طرف اصلی مذاکرات صلح می‌دانند و خود را در هیچ بخش گفت‌وگوهای صلح نمی‌بینند. خلیل‌زاد به محض این‌که مذاکراتش با طالبان به بن‌بست می‌خورد راهی راولپندی و اسلام‌آباد می‌شود. این نشان می‌دهد که پاکستان همچنان روی طالبان تأثیرگذار هستند.
هند تنها کشوری است که با قاطعیت مخالفت موفقیت مذاکرات صلح است. دهلی جدید منافع خود را در تداوم وضعیت موجود جست‌وجو می‌کند.
جی شنکر، وزیر خارجه هند در دیدار با مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا گفت که روند آشتی درافغانستان باید به رهبری افغانان باشد و دست‌آوردهایی که در دودهۀ گذشته به‌دست آمده‌‌اند، در فرایند صلح حفظ شوند. او از آنچه در دوحه می‌گذرد، ابراز نگرانی کرد. اما واشنگتن اطمینان داد که نگرانی‌های هند را درک می‌کند و در نظر دارد.
کاهش روابط سیاسی کابل- دهلی
مذاکرات صلح، سطح روابط هند و افغانستان را کاهش داده است. مقامات هندی در دو دهۀ اخیر پیوسته از کابل دیدن می‌کردند. نخست وزیر، وزیر داخله و مشاور امنیت ملی هند به تکرار از کابل دیدن کرده‌اند. اما از یک سال بدین سو درست از هنگامی‌که مذاکرات صلح جدی شده است، هیچ مقام بلندپایۀ هندی به کابل نیامده است. به همین دلیل، مشاور امنیت ملی افغانستان هفتۀ گذشته به دهلی رفت تا با مقامات هندی به تحلیل و تجزیه مذاکرات بپردازد و دهلی را تشویق کند که نقش بهتری در مذاکرات صلح ایفا کند. اکنون، کابل و دهلی در یک خط ایستاده‌اند. هردو طرف می‌کوشند طرح امریکایی- پاکستانی خلیل‌زاد به بن بست خورد و ناکام شود. آنان تا کنون جلوی موفقیت تلاش‌های صلح را گرفته‌اند. لابی هند در واشنگتن نقش کلیدی در لغو توافق‌نامۀ احتمالی صلح امریکا و طالبان داشت. اما به نظر نمی‌رسد هند بتواند جلوی امضای توافق صلح امریکا و طالبان را بگیرد. هند با وجود هزینه و سرمایه‌گذاری در افغانستان، نفوذ و نقش اثرگذاری در میان جریان‌های سیاسی ندارد. البته شکی نیست که هندوستان یکی از کشورهای محبوب در افغانستان است.
هندی‌ها ترجیح می‌دهند حکومت برسر اقتدار در افغانستان دوام یابد. حلقۀ دوربر اشرف‌غنی میانۀ خوبی با هند دارند. تازه معاون اول تکت انتخاباتی او از حامیان دوآتشۀ سیاست‌های هند در افغانستان است. شکی نیست که نرندرا مودی، پیروزی غنی را در دور نخست انتخابات تبریک گفته باشد. با این حال، هند تلاش کرده است که روابط و مناسبات‌اش را با تمام جناح‌های افغان حفظ کند. هند با تمام نامزدان جدی انتخابات افغانستان رابطه حسنه دارد. عبدالله عبدالله یک متحد باسابقۀ دهلی جدید است. رحمت الله نبیل، مدافع سیاست های هند بوده است. اما اگر مذاکرات صلح به پیروزی برسد، امکان کمی وجود دارد که چهره‌های برسر اقتدار به حضور هند در کابل روی خوش نشان بدهند.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
