|
|
| آسيای مرکزی/ |
حرکت با فیل (شطرنج)
/21.5.2008
ویکتوریا پانفیلووا
معلومات مختصر در مورد نویسنده: خانم ویکتوریا پانفیلووا – خبرنگار و تحلیلگر روزنامه چاپ مسکو "نیزاویسیمایا گازیتا".
نظرات نویسندگان مقالات ممکن است مغایر با موضع سایت "فارسی.رو" باشد.
دراین اواخر توجه بسیاری از کشورهای غربی به آسیای مرکزی معطوف شده است. اتحادیه اروپا در جستجوی منابع متناوب تامین انرژی ، پروژه های تحویل و انتقال گاز و نفت را ازکشورهای منطقه به اروپا به راه انداخت و در این عرصه از کمک و پشتیبانی قزاقستان و ترکمنستان هم برخوردار شد. همزمان با این در مبارزه و کشمکش بالای منابع انرژی آسیای میانه، دو بازیکن جدید هم وارد شدند – هند و پاکستان.
مخصوصا" در قزاقستان، کمپنی دولتی هندی ONGC Mittal Energy مصروف خریدن سهام در پروژه های نفت و گاز است. کمپنی دیگری بنام ONGC Videsh Ltd د15 فیصد سهم را در پروژه (علیبیکمولا) و 10 فیصد سهم را در پروژه قزاقی (کارمنگازی) بدست آورد. علاوه بر این، گفتگو ها برای توسعه و بسط دادن حوزه (ستپایف) در سکوی قزاقستان بالای بحیره کسپین، با کمپنی ملی قزاقستان (کازمونای گاز) جریان دارد.
یک کمپنی دیگر هندی هم به نام SAPRA India Foundation در حال گفتگو با ازبکستان برای حداقل خرید 20 فیصد سهم در ذخایر نفت وگاز این جمهوری است. با این همه واضح و آشکار است که با وجود داشتن دستررسی برای اخراج ذخایر آسیای میانه، انتقال و تحویل یکنواخت و منظم مواد هایدروکاربنی به هند بدون سیستم خط لوله امکان پذیر نیست. یکی از راههای حل این پرابلم، اعمار خط لوله ترانس – افغان در مسیرترکمنستان – افغانستان – پاکستان است.
در ماه اپریل سال جاری هند با ترکمنستان یک قولنامه تفاهم دوجانبه امضا کرد. این سند برای کمپنی های هندی امکان دستررسی برای استخراج و آمایش معادن نفت ترکمنستان و همچنان اعمار خط لوله گاز و سیستم تصفیه گاز را میدهد. همزمان با این دهلی جدید به پروژه ترانس – افغان ملحق شد. به تاریخ 22 ماه اپریل سال 2008 در نشست وزرای خارجه کشورهای اشتراک کننده در پروژه ترکمنستان، افغانستان و پاکستان در اسلام آباد، هند منحیث عضو پروژه خط لوله ترانس – افغان قبول شد.
باید بخاطر آورد که این پروژه در سال 1993بواسطه کارشناسان امریکایی به مقصد تحکیم نفوذ ایالات متحده امریکا بالای مناطق آسیای میانه و آسیای جنوبی طرح گردید. در اکتوبر سال 1995 قرارداد اعمار خط لوله ترانس – افغان بین کشور ترکمنستان، کمپنی امریکایی یونوکال و کمپنی سعودی دلتا اویل عهد گردید. در آنزمان موافقتنامه برای اعمار خط لوله نفت عهد گردیده بود، که موازی با خط لوله گاز طرح ریزی شده بود.ظرفیت طراحی شده این خط لوله تا به سال 2010 259 ملیون تن نفت در یکسال بود. اما بعدا" مسئله انتقال نفت (در قدم اول از قزاقستان) برای مدت نامعلومی به تعویق افتاد. در ماه می سال 1997نشست سران دولتهای عضو سازمان همکاریهای اقتصادی در عشق آباد دایر گردید. سند اعلامیه عشق آباد راجع به توسعه زیربناهای حمل و نقل و ترابری و شبکه خط لوله های ملی، یکی از مسایل اهمی بود که در این نشست مورد بحث قرار گرفت. رئیس جمهوری ترکمنستان و نظارت کننده این جلسه صفر مراد نیازوف (که به ابتکار وی این نشست ویژه برگزار شده بود) سعی نمود تا سازمان همکاریهای اقتصادی را برای تحقق پروژه های مشترک معین، که تاثیر گذار بر اوضاع اقتصادی منطقه و بالاخص کشورهای عضو می باشند، سوق دهد. پروژه اعلام شد ولی بعدا" به یاد فراموشی سپرده شد. و اکنون طی سال جاری، آنرا دوباره بخاطر آوردند.
گمان برده میشود که گاز برای خط لوله ترانس – افغان از ذخایر معدنی "دولت آباد" توزیع خواهد شد. خط لوله بطول 1680 کیلومتر امتداد و ظرفیت انتقال 30 ملیارد متر مکعب گاز طبیعی در یکسال را خواهد داشت. چند سال قبل هزینه پروژه 3.3 ملیارد دلار تخمین شده بود. ذخایر معدنی دولت آباد در حال حاضر منبع اساسی صدور گاز به روسیه بوده و منحیث منبع آینده برای خط لوله هند در نظر گرفته شده است.
به عقیده کارشناسان، مفکوره صدور گاز ترکمنستان از طریق خط لوله ترانس – افغان منطبق و مناسب با سعی و تلاش دیپلوماتیک امریکاست که از آن علیه پروژه خط لوله ایران – پاکستان – هند استفاده می کند. اما با وجود داشتن دستررسی برای اخراج ذخایر آسیای میانه، انتقال و تحویل یکنواخت و منظم مواد هایدروکاربنی به هند بدون سیستم خط لوله دشوار است.
الکساندر سبیانین مدیر اداره برنامه ریزیهای ستراتیژیکی موسسه همکاریهای مرزی میگوید: " خط لوله گاز به مقایسه با استخراج معادن هایدروکابنی از اولویت اقتصادی برای توسعه و پیشرفت منطقه برخوردار است. به هر اندازه ایکه نفت و گاز را از کشورهای منطقه استخراج کنیم، بهمان اندازه ناکافیست. و اینک، هرکه خط لوله را از ترکمنستان و یا ایران بسوی هند کنترل و وارسی کند، همان یکی هند را تحت کنترل جدی اقتصادی در طول قرن 21 نگاه خواهد داشت". طوریکه کارشناس توضیح داد، خط لوله ترکمنستان می تواند از دو مسیر بگذرد، از غرب افغانستان و گذرگاه حیدر و یا از غرب افغانستان به بلوچستان و بعدا به هند.
شرکت کننده گان پروژه ترانس – افغان تعهد کرده اند که تحقق پروژه را در سال 2010 آغاز کنند. اگر این پروژه تحقق یابد، انتقال گاز در سال 2015 آغاز خواهد شد. سبیانین اشاره کرد: " یا ایالات متحده امریکا و یا سازمان همکاریهای شانگهای عملکرد این خط لوله را تامین خواهد نمود".
هند در آسیای میانه نه تنها مشتاق دریافت منابع جدید انرژی است بلکه راههای جدید مبارزه با تروریزم اسلامی را هم دنبال می کند. در چارچوب همکاریهای دوگانه در سال 2002 هند و تاجکستان موافقتنامه بازسازی فرودگاه نظامی (آینی) را امضا کردند. بادرنظرداشت اینکه سند موافقتنامه مجاز استفاده از فرودگاه نظامی تاجکستان را برای قوای مسلح هند نمیدهد، اما در واقع دهلی در حومه پایتخت تاجکستان، پایگاه نظامی خویش را تاسیس می کند.
فرودگاه آینی نزدیک به شهر قیصر در 25 کیلومتری دوشنبه موقعیت دارد. قبل از فروپاشی اتحاد شوروی، در اینجا کارخانه ترمیم هلیکوپتر با یک باند پرواز وجود داشت. بعد از فروپاشی اتحاد شوروی کارخانه از فعالیت باز ماند. گمان برده میشد که هند کار اعمار سه هنگر (آشیانه هواپیما)، که منجمله دو از آن به بهره برداری سپرده خواهند شد، را تکمیل کند. همچنان قرار بود که 12 هواپیمای جنگی میگ 29 قوای نظامی هوایی هند در فرودگاه آینی جابجا شوند.
اما مقامات رسمی دوشنبه قاطعانه امکان جابجاشدن قوای نظامی هوایی هند را در خاک خود رد نموده و بطور یکجانبه همکاری را با هند قطع و از دهلی جدید درخواست نمودند تا قطعات نظامی اش را از پایگاه هوایی آینی خارج سازد. به عقیده کارشناسان، دوشنبه به برداشت چنین یک گام از طرف مسکو وادار شده بود. نظر به روایت دیگر، دوشنبه از این ناراض بود که دهلی جدید به موقع تسویه حساب از بابت اجاره پایگاه نظامی را نمیکرد. طوریکه روزنامه هندی The indian Times گزارش میدهد، عدم پرداخت بدهی، که از طرف وزیر اسبق دفاع جورج فرناندس منجمله ترمیم شاهراههای نزدیک به دوشنبه، اعمار و ساختمان پایگاه برق آبی (بند برق آبی) وعده شده بود، باعث نارضایتی مقامات تاجکی شده، که به نوبه خویش به هند خبردادند تا کارمندان نظامی خود را که در حدود 150 – 200 نفر مستقر در آینی بودند، دوباره فراخواند.
با این همه طوریکه واضح است، همکاری درعرصه نظامی هنوز بطور قطع ختم نشده است. د رحال حاضر گفتگوها برای افتتاح یک مرکز آموزشی هوایی برای خلبانهای تاجکی جریان دارد.
اسلام آباد از این حقایق ناخشنود است و عقیده دارد که هند خیلی عمیق جبهه گرفته و بدینگونه ظاهرا در صورت کشمکش و درگیری نظامی بین این دوکشور از تفوق و برتری استراتیژیکی بالای پاکستان برخوردار است. دهلی شانه خالی کرده و قاطعانه جواب میدهد که از پایگاه به مقابل پاکستان استفاده نخواهد شد و برای دفاع بطور مثال از خطوط بلند ولتاژ در حال اعمار، برای انتقال و حمل انرژی برق از تاجکستان و قرغزستان به پاکستان و هند استفاده بعمل خواهد آمد.
روزنامه "نیزاویسیمایا گازیتا"
|
| فارسی.رو |
(0)نطرشما در اين مورد
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
