نشست نخست وزیران سازمان همکاری های شانگهای در اوایل ماه دسامبر سال جاری
در شهر سوچی روسیه برگزار شد.
در این نشست نخست وزیران هند و پاکستان برای اولین بار به عنوان کشورهای
عضو سازمان همکاری های شانگهای شرکت کردند.
از افغانستان رئیس اجرائیه حکومت وحدت ملی حضور داشت. عبدالله عبدالله در این نشست طی سخنانی از سازمان
همکاری های شانگهای خواست تا عضویت دائم افغانستان را در دستور کار نشست بعدی سران
این سازمان قرار دهند.
او همچنین از اعضای سازمان همکاری های شانگهای خواست تا برای افغانستان
ریاست مشترک دائمی جلسات گروه تماس را در نظر گیرند.
بختیار حکیموف نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در سازمان همکاری های شانگهای
در یک مصاحبه اختصاصی با "افغانستان.رو" خبر داد که سازمان همکاری های شانگهای
آماده است تا همکاری های خود را در حل بحران افغانستان گسترش دهد.
شرح مصاحبه
افغانستان.رو: آقای بختیار چه مانعی در برابر افغانستان برای عضویت دائم
سازمان همکاری های شانگهای وجود دارد؟
بختیار: افغانستان درخواست رسمی خود مبنی بر عضویت در این سازمان را به
رئیس جمهور روسیه ولادیمیر پوتین که در آن زمان ریاست دوره ای این سازمان را به عهده
داشت ارائه داده و طبق روال قانونی، کشورهای عضو از آن مطلع شده اند.
در این سازمان قوانینی وجود دارد که درخواست های عضویت را با توجه به فعالیت
های این سازمان تنظیم می کند. وضعیت پذیرش اعضای جدید و بعضی مدارک نیز در این پروسه
در نظر گرفته می شود.
طبق قوانین سازمان، درخواست عضویت یک کشور باید با معیارهای تعیین شده
سازمان مطابقت داشته باشد.
همچنین سران کشورهای عضو هستند که تصمیم می گیرند چه کشوری شرایط عضویت
دائم سازمان را دارند و این بسیار مهم است. در این مرحله همانطور که هند و پاکستان
نیز از آن عبور کردند و در ماه جون سال جاری به عضویت کامل این سازمان در آمدند، تا
زمانیکه اعضای جدید خود را با همه مکانیزم های سازمان وفق دهند وقفه ای در پروسه بررسی
شرایط لازم کشورهای درخواست دهنده به وجود می آید. به همین دلیل تاخیری در پیگیری درخواست عضویت ایران
و افغانستان که در سال 2008 به ریاست این سازمان ارائه شده، ایجاد شده بود.
به طور کلی، روند پیوستن به سازمان همکاری های شانگهای آسان نیست. به عنوان
مثال، روند پذیرش هند و پاکستان به عنوان اعضای دائم سازمان در سال 2015 شروع شد و
بعد از دو سال بالاخره در سال 2017 پایان یافت و دلیل آن هم این بود که خود شان برای
گرفتن عضویت دائم سازمان بسیار تلاش کردند و مراحل پذیرش را بسیار سریع طی کردند.
لازم به ذکر است که در آن زمان سازمان همکاری های شانگهای تنها 32 مورد
را که شامل منشور تعهدات و دیگر توافقنامه ها می شد را در هنگام دادن عضویت کامل به
یک کشور در نظر می گرفت و کشور متقاضی مجبور بود با این موارد موافقت کند.
افغانستان.رو: به نظر می رسد که روسیه به طور جدی از پیوستن افغانستان
به سازمان همکاری های شانگهای حمایت می کند، دلیل حمایت روسیه از عضویت دائم افغانستان
در این سازمان چیست؟
بختیار: ما از درخواست همه کشورها البته بیش از همه از درخواست ایران برای
پیوستن به این سازمان حمایت می کنیم چرا که ایران تقریبا 10 سال قبل درخواست خود را
ارائه کرده و تمام شرایط واجد برای عضویت کامل این سازمان را دارد.
دومین نکته اساسی این است که سازمان همکاری های شانگهای تمام پیش نیازهای
لازم برای همکاری های گسترده را ایجاد کرده است.
ما توانستیم نقش سازمان را گسترش دهیم و بین کشورهای عضو هماهنگی ایجاد
کنیم و قوانین و هنجارهای تعامل و مشارکت را ایجاد کردیم.
ما امروز می توانیم «شفافیت» را اجرا کنیم. به باور ما، به هر اندازه ای
که کشورهای بیشتر به سازمان ملحق شوند، به همان میزان سازمان قوی تر می شود.
افغانستان نیز باید برای به دست آوردن عضویت سازمان همکاری های شانگهای
تلاش کند. ما به طور فعالانه از هر تلاش دولت
افغانستان برای پیوستن به این سازمان حمایت می کنیم. نمی خواهم در مورد اینکه روسیه
چه نقش فعالی در همکاری با دولت افغانتسان بازی کرده صحبت کنم، اما باید گفت که افغانستان
بیشتر بر اثر تلاش ها و همکاری روسیه از سال 2004 بدینسو فرصت این را داشته تا در اجلاس
های بین المللی به عنوان مهمان ریاست جمهوری روسیه شرکت کند و همین طور رئیس جمهور
افغانستان فرصت این را داشته باشد تا هر سال در اجلاس سازمان همکاری های شانگهای به
عنوان عضو ناظر این سازمان حضور داشته باشد، که البته در سال 2015 هم عضویت ناظر این
سازمان را کسب کرد.
گسترش تعامل افغانستان به عنوان کشوری که با قاطعیت و جدیت جایگاه خود
را در ساختار روابط منطقه ای بتواند تثبیت کند، برای ما بسیار حائز اهمیت است.
افغانستان.رو: آیا به نظر شما سازمان شانگهای توانایی حل بحران افغانستان
را دارد؟
بختیار: کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به صورت دوجانبه از افغانستان حمایت می کند، کمک های اقتصادی
را ارائه می دهند و روابط خود را در زمینه های مختلف با این کشور گسترش می دهند.
به باور ما، این نوع تعامل دو جانبه زمینه پیدا کردن راه حل های سیاسی
و به تبع آن بهبود وضعیت اقتصادی را مساعد می سازد.
کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای به اصل «بی طرفی» متعهد هستند و
در امور نظامی افغانستان دخالت نمی کنند.
افغانستان.رو: هند و پاکستان برای اولین بار به عنوان اعضای دائم در اجلاس
سازمان همکاری های شانگهای در شهر سوچی شرکت کردند. این دو کشور اختلافات زیادی دارند،
از جمله در مورد افغانستان. آیا پیوستن آن
ها به این سازمان، به حل اختلافات شان در مورد افغانستان کمک کرده؟
بختیار: باید بگویم که اگر کشوری می خواهد به سازمان همکاری های شانگهای
بپیوندد، باید ثبات و بر قلمرو خود نظارت کامل داشته باشد و تمام امور را به طور مستقل
اداره کند. ما معتقدیم این بسیار مهم است. کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای آماده اند
تا با افغانستان در حل مشکلات همکاری کنند. بنابراین پیوستن هند و پاکستان می تواند
موثر باشد، از جمله در حل بحران افغانستان.
قطعا امضای اعلامیه مشترک توسط سران سازمان شانگهای پس از نشست سوچی تائیدی
است برای ادامه حمایت از تلاش های دولت افغانستان در راستای استقرار صلح و ثبات از
طریق گفتگوهای سیاسی و بهبود وضعیت اقتصادی در این کشور.
گروه تماسِ سازمان همکاری های شانگهای در مورد افغانستان قرار است به یک
ابزار کمکی تبدیل شود. پیشنهاد ما مبنی بر از سرگیری کار این گروه استقبال و موافقت
همه متحدان مان را در پی داشت. نشست های این گروه قبلا در سطح معاونین وزرای خارجه
در مسکو برگزار شد و نشست بعدی آن قرار است
در اوایل سال 2018 در چین برگزار شود.
افغانستان.رو: آيا مشخص شده چه موضوعی در دستور کار اين نشست مورد بحث
خواهد بود؟
بختیار: از آنجایی که قرار است چین میزبان این نشست باشد، ما منتظر پیشنهاد
آن ها هستیم. واضح است که توجه ویژه ای به گسترش راه حل های عملی برای مسائلی که در
مسکو مورد بحث قرار گرفته، صورت خواهد گرفت. نشست مسکو در واقع، بدون اغراق بسیار دلچسب
و پرمحتوا بود، پیشنهادات زیادی مطرح شد که باید تعمیم داده شوند و به تدریج در دستور
کار قرار بگیرند، چرا که این پیشنهادات، همان طور که می گویند یک الگوریتم عمل یا
"نقشه راه" ایجاد می کنند.
افغانستان.رو: این پیشنهادات چه بودند؟
بختیار: این پیشنهادات به طور خاص عبارت بودند از؛ ایجاد گروه های کار
برای تعامل در بخش های خاص، به ویژه در بخش اقتصادی. به عنوان مثال کشورهای عضو سازمان
همکاری های شانگهای به افغانستان پیشنهاد دادند تا به موافقت نامه ایجاد شرایط مطلوب
حمل و نقل جاده ای که در ماه جنوری سال جاری به اجرا در آمد ملحق شود. افغانستان هم به این پیشنهاد علاقه مندی خود را نشان
داد. ما برنامه های مختلفی برای کار در تامین امنیت انرژی و امنیت زراعتی داریم. خلاصه،
فرصت های زیاد همکاری بین کشورهای منطقه وجود دارد.