|
|
| مصاحبه/ |
تحلیگر سیاسی افغانستان: استراتژی تازۀ ترامپ افغانستان را میدان تقابل قدرت‌های جهانی می‌سازد
/3.9.2017
یادداشت: اکرام اندیشمند، پژوهشگر و نویسنده نام‌آشنای افغانستان زادۀ سال 1336 در ولایت بغلان است. از رشتة اجتماعیات دانشکدة ادبیات و علوم بشری دانشگاه کابل در سال 1358 فارغ شده و در سال 1356 نویسندگی را از همکاری با مجلۀ پیام حق آغاز کرده است. از آن سال تا اکنون ده‌ها مقاله، رساله و کتاب در مسایل تاریخی، سیاسی، دینی و اجتماعی به خصوص در مورد افغانستان چاپ و منتشر کرده است. در این سال‌ها وظایف مختلفی را از معلمی و مدیریت در کمیتۀ تعلیم و تربیه جمعیت اسلامی افغانستان تا ریاست مطبوعات چاپی و ریاست رادیو صدای افغانستان در حکومت موقت مجاهدین و ریاست رادیو افغانستان در کابل بدوش داشته است.
افغانستان.رو: دونالد ترامپ پس از چند ماه انتظار استراتژی خویش در قبال افغانستان و جنوب آسیا را اعلام کرد. آیا استراتژی تازۀ واشنگتن چیزی بود که انتظار برده می‌شد؟
این استراتژی ابهامات زیاد دارد و پاسخ بسیاری از پرسش‌ها را در حل بحران افغانستان نمی‌توان در این استراتژی پیدا کرد. یکی از نکته‌های غیر قابل انتظار در استراتژی ترامپ، غیبت رویکرد منطقه‌ای در آن است. در حالی‌که برخی مقامات امریکایی قبلاً از رویکرد منطقه‌ای صحبت می‌کردند تا بحران افغانستان به راه حل جامع و پایدار برسد. غایب دیگر در این استراتژی بی‌اعتنایی و مسوولیت‌ناپذیری امریکایی‌ها در مورد دولت-ملت‌سازی در افغانستان و در واقع ایجاد و استحکام یک دولت سالم، موثر، پاسخگو و عاری از فساد سیاسی، فساد اداری و فساد مالی و متعهد به توسعۀ عادلانه و پایدار عرصه‌های مختلف حیات افغانستان است. امریکایی‌ها خود را متعهد به جنگ و سرکوب تروریزم در افغانستان می‌دانند، در حالی که وجود یک دولت آلوده در انواع فساد خطرش کمتر از خطر تروریزم نیست و فساد حاکمیت در واقع تروریزم را بازتولید می‌کند و موجب تقویت و گسترش تروریزم میشود. و در حالی که امریکایی‌ها با کمک نظامی و مالی خود موجب حیات و بقای دولت افغانستان می‌شوند، اما به سالم بودن و سالم نبودن این دولت کاری ندارند، یک ادعا و سیاست متناقض و پرسش‌برانگیز است.
افغانستان.رو: در استراتژی تازۀ ترامپ بر جنگ و کشتن مخالفان مسلح تأکید شده است. به باور شما، راه حلِ ختم جنگ، کشتن مخالفان مسلح است و یا مصالحه و گفت وگو با آنان؟ به باور شما، کدام راهکار در شرایط کنونی نتیجه بخش خواهد بود؟
کشتن مخالفان مسلح به تنهایی راه حل نیست. اما ترکیبی از قاطعیت نظامی در برابر تروریزم طالبان و داعش در افغانستان و گفتگو و مصالحه نه برای پذیرش مطالبات تروریستان، بلکه برای متقاعد کردن آنان به صلح و فعالیت مدنی در عرصۀ سیاست می‌تواند یک راهکار نتیجه بخش باشد. البته مولفه‌های دیگر همچون: حکومت داری خوب و تغییر دولت از یک دولت فاسد و قانون گریز به دولت سالم و قانون مدار، دیپلوماسی فعال و قانع کننده با همسایگان و کشورهای منطقه در جهت ثبات و صلح پایدار، متضمن و مستلزم موفقیت این راهکار است. امریکایی‌ها و هر کشور خارجی دیگر افغانستان را ترک می‌کنند، چه امروز و چه فردا. اما افغانستان با همسایگان خود و کشورهای منطقه باقی می‌ماند و زندگی می‌کند. دولت افغانستان باید در یک تعامل سازنده و با یک استراتیژی عقلانی و عملی مشکل و اختلافات را با همسایگان بر طرف کند و شایستگی آن را پیدا نماید تا جلو تبدیل‌شدن کشور به میدان بازی همسایگان و قدرت‌های منطقه‌ای را بگیرد.
افغانستان.رو: استراتژی تازۀ ترامپ در وضعیت منطقه و شرایط امنیتی- سیاسی افغانستان تغییری را ایجاد خواهد کرد؟
امریکا در دهۀ هشتاد و نود سدۀ بیستم و حتی پیش از آن از عینک پاکستان به سوی افغانستان نگاه می‌کرد. پس از فروپاشی حکومت طالبان که امریکا مستقیماً با قوای نظامی خود درگیر افغانستان شد، هم چنان دیدگاه‌های پاکستان را در مورد افغانستان رعایت می‌کرد. امریکا در این 16 سال به خوبی می‌دانست که پاکستان، گروه تروریستی طالبان را دوباره وارد جنگ افغانستان کرد، اما هیچگاه پاکستان را تحت فشار جدی قرار نداد تا از حمایت طالبان دست بردارد. اما حالا شرایط و اوضاع جهان از 16 سال پیش متفاوت است. امریکایی‌ها با روسیه و ایران در اوکراین و سوریه درگیر رقابت و بازی شده اند. با چین نیز مشکل و رقابت دارند. در استراتیژی جدید که امریکایی‌ها رویکرد منطقه‌ای را مد نظر نگرفته اند و بر خلاف می‌خواهند از طریق هند، چین و پاکستان را تحت فشار بگذارند و در اوکراین، روسیه و در سوریه ایران را فشار دهند، مسلم است که در چنین وضعیت، افغانستان به میدان تقابل امریکا و این رقیبان مبدل میشود و این تقابل شرایط امنیتی و سیاسی افغانستان را پیچیده‌تر می‌کند.
افغانستان.رو: آیا پاکستان متمایل به همکاری با ایالات متحده امریکا در قضیۀ افغانستان خواهد بود و زمینۀ مذاکرات صلح و فشار بر طالبان را فراهم خواهد ساخت؟
پاکستان با رویکرد امریکا که می‌خواهد برای هند نقش بیشتر در افغانستان ایجاد شود، به شدت مخالف و منتقد است. پاکستانی‌ها واکنش شدید و جدی از انتقاد ترامپ در استراتیژی جدیدش نشان داده اند. هنوز معلوم نیست که آیا ترامپ اراده و عزم قاطع برای فشار پاکستان تا سرحد تغییر در سیاست افغانی آن دارد یا نه؟ اگر ترامپ فشار جدی بر پاکستان وارد نکند و تنها تهدید لفظی داشته باشد و یا عمل ضعیف و ناکافی در برابر پاکستان نشان دهد، پاکستان به دخالت بیشتر در افغانستان تحریک و تشجیع میشود و خطر دخالت پاکستان در بحران ثبات افغانستان تشدید و گسترش می‌یابد.
افغانستان.رو: کشانیدن بیشتر پای هند در افغانستان چه تبعاتی خواهد داشت؟
کینه و عقده‌مندی پاکستان علیه افغانستان بیشتر میشود، نقش مخرب پاکستان در ادامۀ بی ثباتی افغانستان افزایش می‌باید و افغانستان به میدان خصومت و بازی هند و پاکستان تبدیل میشود.
افغانستان.رو: به دنبال اعلام استراتژی ترامپ، کشورهای منطقه به شمول چین، روسیه و ایران از پاکستان حمایت کردند و استراتژی تازۀ ترامپ را ناکام خواندند. دلایل هراس کشورهای منطقه و واکنش‌های آنان چیست؟
این کشورها با امریکا درگیر بازی و رقابت و حتی جنگ نیابتی هستند. مسلم است که آن‌ها حضور نظامی امریکا را در افغانستان در این رقابت و بازی‌ها به نفع خود نمی‌دانند.
افغانستان.رو: امریکا پس از اعلام استراتژی تازه‌اش نیروهای رزمی خویش را در افغانستان افزایش می‌بخشد. آیا نیروهای امریکایی می توانند قاعدۀ بازی را به نفع دولت افغانستان تغییر دهند؟
افزایش نظامی امریکا می‌تواند در کوتاه مدت به نفع دولت افغانستان باشد و از فروپاشی دولت و تسلط بیشتر طالبان بر ولایات جلوگیری کند. اما این افزایش اگر با تغییرات عمیق و اصلاحات گسترده در داخل دولت افغانستان همراه نباشد و دولت افغانستان نتواند از لحاظ امنیتی و نظامی از این وابستگی مطلق به قوای امریکا نجات یابد و از لحاظ مالی و اقتصادی موفق به تامین هزینه خود از عواید داخلی و مربوط خود نشود، تاثیرات کوتاه مدت افزایش قوای امریکا نیز از بین می‌رود و دولت افغانستان وارد مرحلۀ سخت‌تر و مشکل تر میشود.
افغانستان.رو: دولت افغانستان از استراتژی تازۀ ترامپ شگفت زده شدند. دلایل خرسندی و شادمانی مقامات افغانستان از استراتژی تازۀ ترامپ چیست؟
این شگفت زدگی، عمق وابستگی این دولت و دولت مداران افغانستان را به حمایت نظامی و مالی امریکا نشان می‌دهد. اعلان ادامۀ حمایت امریکا که بقای دولت و بقای دولت مداران را تضمین می‌کند، آن‌ها را شگفت زده و خوشحال می‌سازد.
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
