|
|
| اخبار/ |
در جستجوی راهی برای نجات افغانستان از جنگ های نیابتی
/30.7.2017
وحید "مژده"
نظر نویسنده مقاله ممکن است مغایر با موضع سایت افغانستان.رو باشد.
تفاهم نامه ای که میان رهبران جمعیت اسلامی، جنبش و حزب وحدت به منظور ائتلاف سیاسی در برابر حکومت وحدت ملی در ترکیه به امضا رسید، عکس العمل های مختلفی را موجب گردید و تاثیرات آن بیشتر در ابعاد سیاسی و امنیتی مورد توجه قرار گرفت اما در این تفاهم نامه به موضوع مهمی نیز اشاره شده است که در هیاهوی موافقت و مخالفت با این ائتلاف، به آن توجهی صورت نگرفته است. در این تفاهم نامه از جامعۀ جهانی چنین تقاضا به عمل آمده است:
"سیاست سنتی و تاریخی افغانستان، استقلال و بی طرفی کامل در منازعات بین المللی و منطقه ای و همکاری و دوستی با همه کشور های جهان بر اساس منافع متقابل بوده بناٌ از جانب امریکا و متحدین شان و روسیه و متفقین شان می خواهیم که با رعایت این اصل و احترام گذاشتن به استقلال و بی طرفی افغانستان، بخاطر امنیت جهانی و مهار تروریسم بین المللی با مردم افغانستان همکاری نمایند."
در سالهای اول حضور نیروهای خارجی در افغانستان زمانی که سخن از ضرورت بیطرفی برای افغانستان به میان می آمد، دل بسته ها به امریکا بشدت عکس العمل نشان می دادند و استدلال می کردند که افغانستان برای اینکه بتواند با چالش های ناشی از مداخلۀ همسایگان مداخله گر مقابله نماید، نیازمند دوستی با ایالات متحدۀ امریکاست. وقتی ما ایالات متحدۀ امریکا را در کنار خود داشته باشیم، کشور های همسایه و سایر مداخله گران منطقه جرئت مداخله در امور داخلی کشور ما را نخواهند داشت. بنابراین بیطرفی به هیچ صورت با منافع ملی ما همخوانی ندارد.
زمانیکه نخستین بار زلمی خلیل زاد در مقام سفیر امریکا در افغانستان، پاکستان را کشوری مداخله گر در امور داخلی افغانستان قلمداد کرد و تهدید نمود که اگر این کشور دست از مداخله در افغانستان برندارد، با واکنش تند از جانب امریکا مواجه خواهد شد، هواداران امریکا در افغانستان استدلال می کردند که دیگر زمان مداخلۀ کشور های همسایه در امور داخلی افغانستان بسر آمده است و امریکا به عنوان متحد استراتژیک افغانستان، پاکستان را مهار خواهد کرد.
بیاد دارم که در آن زمان مرحوم فضل الهادی شنواری رئیس ستره محکمه بود که با زلمی خلیل زاد دوستی نزدیک داشت. وی دو روز بعد در یک مجلس خصوصی به خلیل زاد گفت که اعتراض شما بر پاکستان اشتباه بود و برای شما گران تمام خواهد شد، من به این باورم که پاکستان دیگر وجود شما را به عنوان سفیر در افغانستان تحمل نخواهد کرد. منظور شینواری این بود که پاکستان توان آنرا دارد تا از امریکا بخواهد که سفیرش در افغانستان را به ماموریت دیگری بفرستد.
این سخن شنواری برای من هم که در آن زمان به حیث سخنگوی ستره محکمه ایفای وظیفه می نمودم بسیار عجیب بود و با خود گفتم که شنواری یک عالم دین است و از پشت پردۀ سیاست اطلاعی ندارد. خلیل زاد به عنوان سفیر و نمایندۀ خاص رئیس جمهور جورج بوش، حتما با پشتوانۀ قوی از حمایت سیاسی و مشورت با مقامات بالا در کشورش به پاکستان هوشدار داده است. روز دیگر شخصا در این مورد با مرحوم شنواری صحبت کردم اما شنواری بر سخن خود اصرار داشت و گفت که پاکستان دیگر وجود خلیل زاد را به عنوان سفیر در افغانستان تحمل نخواهد کرد.
مدت زیادی نگذشته بود که خبر تبدیلی خلیل زاد از مقام سفارت ایالات متحدۀ امریکا در افغانستان منتشر شد و من به درک وفراست مولوی فضل الهادی شنواری آفرین گفتم. بعد از این جریان شنواری شخصا از رئیس جمهور بوش خواست تا دراین تصمیم خود تجدید نظر نماید و اجازه دهد تا خلیل زاد به کار خود در افغانستان ادامه دهد اما این خواست وی پذیرفته نشد.
از آن به بعد روابط میان افغانستان و پاکستان گرمی و سردی پیهم را تجربه کرد و مناطق مرزی کشور ما سالها آماج شلیک راکت و فیر توپ از جانب پاکستان بود اما امریکا در این مورد هیچ اعتراضی نکرد.
در توجیه بی تفاوتی امریکا، رسانه های طرفدار امریکا و نیز وکلای امریکایی در ولسی جرگۀ افغانستان همراه با جاسوس مشاوران رئیس جمهور به این تبلیغ پرداختند که دلیل اینکه امریکا در برابر پاکستان عکس العمل نشان نمی دهد اینست که افغانستان با امریکا قرارداد امنیتی را امضا نکرده است تا تعهدی در قبال افغانستان داشته باشد. زمانیکه این قرارداد امضا شود، افغانستان به صورت رسمی متحد استراتژیک امریکا خواهد شد و دیگر هیچ کشوری به شمول پاکستان جرئت نخواهد کرد تا در امور داخلی افغانستان مداخله نماید.
صبغت الله مجددی رئیس لویه جرگۀ پیمان امنیتی در پایان این جرگه و رای موافق حاضران با اصرار فراوان از کرزی خواست تا این قرارداد را در همان مجلس امضا نماید اما کرزی که با تدویر این جرگۀ فرمایشی خدمت خود را پایان یافته می دانست، امضای قرارداد را به تامین صلح در افغانستان توسط امریکا مربوط دانست و خواست مجددی را رد نموده و خود را از این قضیه کنار کشید.
پارلمان افغانستان بدون هیچ گونه بحث و تبادل نظر و حتی نگاه سرسری، این پیمان را تصویب کرد که جمعی از وکلای زن در ولسی جرگه در رفت وآمد میان سفارت امریکا و تالار ولسی جرگه، در این کمپاین نقشی مهم داشتند. بعضی از وکلا به این پیمان فقط در برابر بدست آوردن ویزۀ امریکا رای موافق دادند. ابراهیمی رئیس ولسی جرگه بعد از تصویب این قرارداد خطاب به اعضای ولسی جرگه، از این اقدام آنان ابراز تشکر نمود و آنرا قدمی مثبت به سوی صلح وثبات در کشور دانست.
قرارداد امضا شد ولی مشکلات کاهش نیافت. حملات موشکی پاکستان به مناطق مرزی افغانستان ادامه یافت اما امریکا نظاره گر خاموش این جریان باقی ماند. اکنون کار به جایی رسیده که همان وکلای پارلمان به شمول رئیس ولسی جرگه خواهان تجدید نظر در این پیمان اند غافل از اینکه در این قرارداد هیچ میکانیزمی برای تجدید نظر یا اصلاح آن در نظر گرفته نشده است. امریکا چنین قرارداد را با بعضی از کشور های دیگر زیر نفوذ خود نیز امضا نموده که اعتراض آن کشور ها موجب تغییر در قرارداد نشده است. جاپان سالهاست که خواهان لغو این قرارداد و خروج نیروهای امریکایی از جزیرۀ اوکیناواست اما امریکا حاضر به این کار نیست.
افغانستان با امضای این قرارداد دیگر نمی تواند به عنوان یک کشور بیطرف به رسمیت شناخته شود اما می دانیم که با تغییر شرایط در جهان، افغانستان میدان رقابت های کشور های بزرگ و میدان جنگ های نیابتی آنان باقی خواهد ماند و حتی این جنگ ها شدت بیشتر خواهد یافت.
ایجاد همگرایی منطقوی برای احیای بیطرفی افغانستان در منطقه می تواند در خروج افغانستان از این وضع دشوار کمک نماید همانگونه که ترکمنستان در 12 دسامبر سال 1995 اعلام بیطرفی نمود و بعدا طی قطعنامۀ جدیدی در شصت ونهمین اجلاس سازمان ملل متحد، بیطرفی دایمی ترکمنستان به تصویب رسید اما آیا افغانستان تواند و اجازۀ گرفتن چنین تصمیمی را دارد؟
|
| فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|
