English |  فارسی |  Русский  
صفحه اول
مقامات افغانستان را خراب می کنند
مقامات افغانستان را خراب می کنند
مقامات افغانستان را خراب می کنند
موادمخدر‌نی‌ سوداسی‌وآلپ‌ ساتشی‌ لری‌ طالبان‌ لرنیینگ‌ براساسی‌ عایداتی‌ ودرامدی‌ می‌
هیروین جهاد .لابراتوار های تولیدات ماده گیاهی در افغانستان در حال افزایش است
کارعاقلانه‌ واخلآقی‌ برای‌ رشدجامعه‌ .امنیت‌ منطقه‌ .ورشداقتصاد‌ ی‌ واجتماعی‌ میباشد
شک و تردید روسیه به وعده های طالبان
ارتش روسیه در نزدیکی مرزهای افغانستان تجهیزات جدیدی را در یک رزمایش استفاده کرد
گفتگوی وزرای دفاع سازمان همکاری شانگهای درباره افغانستان
روسیه برنامه ‌ای برای خارج کردن نام گروه طالبان از لیست سازمان‌های ممنوعه را ندارد
مسعودجوان از دورۀ جهاد و مقاومت عبور کند
عدم حمایت شرکت کنندگان نشست مسکو از احیای امارت اسلامی/ رضایت افغانستان و نارضایتی طالبان
استقبال افغانستان از تلاش روسیه برای صلح در افغانستان
اميدوارى مسكو از ادامه مشترك همكارى هاى روسيه و امریکا در مورد افغانستان با روی کار آمدن حکومت بايدن
تلاش های روسیه و ازبکستان بر حل بحران کنونی افغانستان
ابراز نگرانی وزارت خارجه روسیه از حملات موشکی در شهر کابل
پوتین: روسیه بر تقویت پروسه مصالحه ملی ادامه خواهد داد
نشست سه‌جانبۀ روسیه، ایران و هند دربارۀ افغانستان در مسکو
روسیه از جامعۀ جهانی خواست مبارزه با تروریسم را در افغانستان جدی بگیرند
روسیه آماده است که از مذاکرات صلح در مسکو میزبانی کند
وزارت خارجه روسیه حمله در کابل را محکوم کرد
پوتین: حضور امریکایی‌ها در افغانستان به ثبات در این کشور کمک می‌کند
"فرصت پیش آمده در راستای تامین صلح در افغانستان نباید از دست برود"
پرشدن موزیم دولتی هنرهای شرق با آثار بی‌نظیر افغانستان
آماده‌گی کابل برای مقاومت در صورت شکست مذاکرات
کمک روسیه برای مبارزه با کرونا با افغانستان
رقابت جهانی در افغانستان؛ باعث از دست رفتن همکاری‌های منطقه‌ای نشده است
گرم‌شدن کرۀ زمین، سردشدن روابط کابل - دوشنبه
غایبان بزرگ نشست تاریخی بین‌الافغانی
آسیایی مرکزی حلقه ای برای نجات پروسه صلح افغانستان
  آسيای مرکزی/
جیوپولیتک افغانستان و مساله تامین امنیت منطقوی
/24.12.2007
جیوپولیتک افغانستان و مساله تامین امنیت منطقوی
دوکتور شاه محمود
نظرات نويسنده گان ممکن است مغاير با موضع سايت «فارسی.رو» باشد.

معلمومات مختصر در مورد مولف: شاه محمود درافغانستان متولد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در انجا به اتمام رسانیده است. تحصیلات عالی خویش را با اخذ دیپلوم دوکتورا در رشته علوم سیاسی درپوهنتون دولتی روابط بین المللی مسکو مربوط وزارت خارجه فدارسیون روسیه، در سال 1996 موفقانه سپری نموده، از همان سال بدییسوبصفت استاد روابط بین الدول، سیاست خارجی، امور دیپلوماتیک، امنیت انرژیتیک و همچنان سرمحقق و عضو ارشد علمی شورای هماهنگی – علمی تحقیقاتی و مطالاعات مسایل بین المللی پوهنتون مذکور ایفای وظیفه مینماید. مقالات مختلف در رسانه های روسیه و کشورهای خارجی منشر نموده است و در کنفرانس های بین المللی در داخل و خارج در ارتباط به مسایل بین المللی، سیاست خارجی،امور دیپلوماتیک و امنیت انرژیتیک اشتراک روزیده است. موصوف عضویت انجمن سرتاسری علوم سیاسی سیاست شناسان فدراسیون روسیه را دارا میباشد.


جمهوری اسلامی افغانستان ، تحت رهبری رئیس جمهور حامد کرزی از نقطه نظر جیوپولیتیکی ، مقام خاصی را در سرحد با منطقه اسیای مرکزی احراز میکند. باید تذکر داد ، که در حال حاضر در منطقه اسیای مرکزی منافع چند دولت بزرگ منطقوی ( روسیه ، چین ، ایران ، هند ، جمهوری های ماورای قفقاز ، ترکیه ) و خارج از منطقه ( امریکا ) ، با هم تقاطع میکنند. سازمان های مانند جامعه دول مستقل ، سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی ، سازمان همکاری شانگهای ، ناتو ، سازمان امنیت و همکاری در اروپا به سطوح مختلف مصروف تامین امنیت در منطقه می باشند ، که خطر بروز یک نوع موازات معین در فعالیت های انها نسبت عدم موجودیت تعین دقیق صلاحیت ها و عرصه های مسوولیت بین سازمان های فعال در اسیای مرکزی در بر دارد. بطور مثال ، مبارزه با تروریزم در اجندای تمام سازمان های متذکره قرار دارد. به این ارتباط این سوال قانونمند مطرح میگردد: کدام جایگاه را هر کدام ازین سازمان ها در سیستم امنیت منطقه اسیای مرکزی احراز میکند؟

با در نظر داشت اینکه ، شبکه نظامی اتحاد شوروی مانند سیستم مدافعه هوایی ، مدافعه ضد راکتی ، رادار های مستقر ، بنادر بحری ، سیستم مخابرات ، دیپو های تسلیحات و اجزای دیگر امنیت ، بصورت نا مساویانه در خاک انکشور تقسیم شده بودند ، پس مساله تامین امنیت در ساحه بعد شوروی بصورت کل و اسیای مرکزی بصورت خاص ، راسآ بعد از فروپاشی دولت اتحادی و تخریب سیستم واحد دفاعی مطرح گردید. هیچ کدام از دول نوتاسیس توان تامین مطمن امنیت ملی خود را بصورت یک جانبه نداشت. برای این دول قطع همکاری مادی – تخنیکی در چارچوب مجتمع واحد قبلی نظامی – صنعتی دردناک ثابت گردید. در سال 1992 پیشنهاد در باره حفظ شبکه واحد نظامی دول مستقل جدید و یا ، قبل از همه ، حفظ وحدت قبلآ موجود به شکل نو بوجود امد و این پیشنهاد از طرف روسیه نه ، بلکه از طرف قزاقستان ، تاجکستان ، ارمنستان و عده اعضای دیگر جامعه دول مستقل مطرح گردیده بود.

در اوایل سال های 1990 دول جدید مستقل در شیوه برخورد شان نسبت به تامین امنیت مانند گذشته بر همکاری در چارچوب اتحادیه عنعنوی دفاعی پافشاری میکردند. این مساله قبل از همه به ارزومندی حفظ روابط موجود و علاقمندی معین به طرز تفکر نظامی مربوط بود ، که بازهم متوجه تهدید های خارجی بود ، نه داخلی. چنین برخورد ستراتیژیکی تائثیر قابل ملاحظه را بر فعالیت قرار داد راجع به امنیت دسته جمعی بجا گذاشت ، که بتاریخ 15 ماه می سال 1992 در تاشکند امضاء گردید. قرار داد امنیت دسته جمعی از همان ابتداء به مثابه میکانیزم امنیت دسته جمعی جامعه دول مستقل ایجاد گردیده بود. اثنای به مرحله اجراء درامدن قرارداد در ماه اپریل سال 1994 ، 9 کشور : اذربائیجان ، ارمنستان ، بیلوروسیه ، گرجستان ، قزاقستان ، قرغیزستان ، روسیه ، تاجکستان و ازبکستان ، عضویت این قرار داد را داشتند. به عقیده برخی محقیقین ، یک عده جزئیات غیر دقیق نوشته شده از همان ابتداء باعث گردید تا این قرار داد کاملآ موئثر ثابت نگردد. به این ترتیب ، در ان در باره عملکرد ، در صورت بروز منازعه مسلحانه بین دول عضو جامعه دول مستقل ، هیچ چیزی گفته نشده بود . این عملآ قرارداد راجع به دفاع دسته جعی در صورت تجاوز خارجی می باشد. در اپریل سال 1999 اذربائیجان ، گرجستان و ازبکستان شرکت شان را در ین قرارداد تمدید نکردند. و واقعآ هم قرارداد امنیت دسته جمعی در حل منازعات در قره باغ کوهی ، اسیتیای جنوبی و ابخازیا ، جای که برای انجام عملیات حفظ صلح از میکانیزم های موافقت نامه بین جناح های درگیر و روسیه استفاده بعمل امد ، هیچ کمک کرده نتوانست. ازبکستان بعد از خروج از قرارداد بلا فاصله در سازمان الترناتیف جامعه دول مستقل و قرارداد امنیت دسته جمعی بنام گووام ( گرجستان ، اوکراین ، ازبکستان ، اذربائیجان ، ملدووا ) شامل گردید و گرجستان و اذربائیجان نیز قرارداد امنیت دسته جمعی را ترک گفتند. تا این زمان روشن گردید ، که منافع مختلف الجهت دول عضو جامعه دول مستقل امکان اعمار سیستم واحد امنیت کلکتیفی را در چارچوب این سازمان میسر نمی سازند. چون شش دولت باقیمانده درین قرارداد سعی میکردند همگرایی را درین جهت ادامه دهند ، پس به اساس فیصله اجلاس مسکو شورای امنیت دسته جمعی ( 14 ماه می سال 2002 ) پروسه تغیر قرارداد امنیت دسته جمعی به سازمان کامل بین المللی – سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی اغاز گردید.

رسمآ در جمله علل تغیر قرارداد امنیت دسته جمعی علاقمندی به بلند بردن موثریت تشریک مساعی دول عضو ذکر میگردد. ولی قابل یاداوری است ، که فیصله در باره ایجاد سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی در سال 2002 با انجام عملیات ضد تروریستی در افغانستان و ظهور پایگاه های نظامی ایتلاف ضد طالبان ( قبل از همه امریکا ) در خاک دول اسیای مرکزی مصادف بود.

در ماه می سال 2001 در چوکات قرارداد امنیت دسته جمعی ماده راجع به " نیروهای استقرار سریع منطقه اسیای مرکزی امنیت دسته جمعی " تصویب گردید. مطابق این سند در تابستان سال 2001 نیروهای استقرار سریع به تعداد یک ونیم هزار نفر ( یک یک کندک از قزاقستان ، قرغزستان ، روسیه و تاجکستان ) تشکیل شدند. در سال 2004 تعداد نیروهای استقرار سریع تا یازده کندک افزایش داده شد. از سال 2004 قطعات نیرو های استقرار سریع همه ساله تمرینات امرین قرارگاه ها موسوم به " سرحد " را انجام میدهند.

مبارزه با تهدید های "غیرعنعنوی" ، طوریکه در بالا تذکر یافت ، یکی از جهات اولویتی فعالیت سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی محسوب میشود. منجمله ، برای کشور های اسیای مرکزی و روسیه مقابله با ترافیک مواد مخدره اهمیت زیاد دارد. سازمان قراردااد امنیت دسته جمعی ، شروع از سال 2003 همه ساله عملیات اوپراتیفی – تحفظی موسوم به " کانال " را انجام میدهند. هدف این عملیات مسدود ساختن کانال های قاچاق مواد مخدره به خاک دول عضو سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی می باشد. در عمل صحبت ، منجمله ، بر سر جلوگیری از قاچاق مواد مخدره در مسیر به اصطلاح شمالی ( افغانستان – اسیای مرکزی – روسیه – اروپای شرقی و اروپای غربی ) مطرح بحث می باشد.

پیوستن مجدد ازبکستان به سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی در ماه جون سال 2006 در زمینه تشدید روابط این کشور با امریکا بعد از حوادث اندیجان در ماه می سال 2005 ، که به تعقیب قطع حضور نیروهای امریکایی در پایگاه نظامی خان اباد ، صورت گرفت ،بیانگر افزایش نقش سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی می باشد. به این ترتیب ، یکی از علل بازگشت تاشکند به سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی را میتوان حساب نمودن بر کمک این سازمان در صورت تکرار فعالیت های غیر قانونی از طرف اپوزیسیون افراطی ، دانست. این مساله برای کشور های دیگر عضو سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی اهمیت اصولی دارد.

از نقطه نظر حقوقی سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی قبل از همه سازمان دفاع کلکتیفی بر ضد تجاوز خارجی می باشد. این سازمان نباید در امور داخلی دول مداخله کند ، و درین باره سرمنشی سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی نیکولای باردیوژه بعد از حوادث در قرغزستان و ازبکستان اعلام داشته بود.

در حال حاضر در غرب در باره سازمان امنیت دسته جمعی ارزیابی های اتی صورت گرفته اند :
  • س . ق . ا . د. – وارث سازمان قرارداد وارسا ، و وسیله رویارویی نظامی – سیاسی با غرب می باشد. اگر ناتو خود را به مثابه بلاک معرفی میکند ، که دول دموکراتیک را باهم متحد می سازد ، پس سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی در غرب به مثابه اتحادیه دول غیر دموکراتیک معرفی میشود.
  • ایجاد سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی – عکس العمل روسیه در برابر توسعه ناتو بسوی شرق و افزایش نفوذ امریکا و ناتو در جامعه دول مستقل بعد از اغاز عملیات در افغانستان محسوب میشود.
  • س. ق. ا. د. – وسیله نفوذ روسیه در ساحه بعد شوروی می باشد ، از همینرو همکاری مستقیم با روسیه ساده تر می باشد.
  • س. ق. ا. د. نسبت اختلاف نظرها بین دول عضو موئثر نمی باشد ، از همینرو تشریک مساعی با این سازمان به مثابه سازمان مستقل بی مفهوم است ، بخاطریکه نفع اضافی به مقایسه همکاری دوجانبه در چارچوب پروگرام ناتو " همکاری به خاطر صلح " از ان متصور نیست.
  • س. ق. ا. د. ، بنابر اوضاع سیاسی در حال تغیر سریع ، تا به حال هیچ یک از وعده ها در باره کمک به افغانستان را اجراء نکرده است.
اگر با برخی از تیزس های معمول ( بطور مثال در باره نقش مرکزی روسیه درین سازمان ) به مشکل میتوان موافقه نکرد ، پس نقاط دیگر مناقشوی به نظر میرسند. قبل از همه باید گفت ، که س. ق. ا. د. سعی میکند با ناتو همکاری نماید . در اوایل ماه جون سال 2004 قبقل از اجلاس ناتو در استانبول نیکولای باردیوژه به سرمنشی ناتو نامه رسمی حاوی پیشنهاد در باره همکاری بین دو سازمان را ارسال داشته بود با وجود تماس های برقرار شده غیر رسمی بین رهبران ناتو و س.ق. ا. د. ، از پیمان ناتو پاسخ تا به حال دریافت نشده است. ناتو مانند گذشته به همکاری دوجانبه با کشور های عضو سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی در چارچوب پروگرام "همکاری به خاطر صلح " ترجیح میدهد. چنین مشی برخورد کاملآ با ستراتیژی موجود ناتو در باره " نادیده گرفتن " اتحادیه های همگرایی در ساحه بعد شوروی ، منجمله جامعه دول مستقل ، که با ان پیمان ناتو حتی به سطح یک سازمان روابط ندارد ، مطابقت میکند.

با صحبت در باره همکاری با ناتو در منطقه اسیای مرکزی ، نمیتوان عواقب ناروشن عملیات ضد تروریستی در افغانستان را برای امنیت منطقه از نظر انداخت. از جمله نتایج مثبت عملیات باید سرنگونی رژیم جاه طلب طالبان را نام برد ، که برای دول اسیای مرکزی تهدید واقعی از نقطه نظر گسترش افراطیت به بار می اورد. ایتلاف ضد تروریستی عملآ مساله طالبان را به اتکاء برنیروی خود حل نمود ، و سهم دول اسیای مرکزی به استقرار پایگاه های نظامی ایتلاف در خاک انها محدود گردید. به این ترتیب ، اگر عملیات ضد تروریستی در افغانستان نمیبود ، پس به احتمال زیاد سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی مجبور میشد حملات اسلامگرایان را دفع نماید. ولی نمیتوان عواقب منفی عملیات را هم تذکر نداد: بعد از سقوط رژیم طالبان ، که کشت خاشخاش را منع کرده بود ، حجم ترافیک مواد مخدره از افغانستان از طریق اسیای مرکزی به روسیه و بعدآ به اروپا بطور قابل ملاحظه افزایش یافت و نیروهای ناتو نمیتوانند به تنهایی اوضاع را کنترول نمایند. درینصورت تشریک مساعی ناتو با سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی میتوانست موئثریت مبارزه با ترافیک مواد مخدره را بالا ببرد .

ضمن بازگشت به طرز تفکر کهن در باره سازمان قرار داد امنیت دسته جمعی ، باید گفت ، که اختلاف نظر بین اعضای سازمان در باره مسایل ستراتیژیکی واقعآ هم وجود دارد . بطور مثال ، رئیس جمهور بیلاروسیه الکساندر لوکاشینکو بارها نارضایتی خود را در باره حضور نیروهای ناتو در خاک دول عضو سازمان در اسیای مرکزی اظهار داشته است.

یک پرابلم دیگر سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی ، که رهبری سازمان بر ان اعتراف میکند – تقسیم غیر دقیق وظایف در عرصه امنیتی بین اتحادیه های مختلف در ساحه بعد شوروی می باشد. روشن است ، که این پرابلم در باره سازمان همکاری شانگهای و سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی بروز میکند ، که بعد از بازگشت ازبکستان به سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی هرچه بیشتر محسوس گردیده است. سازمان همکاری شانگهای و سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی عین مسایل مربوط به امنیت منطقوی در اسیای مرکزی را در اجندای خود قرار میدهند. بصورت موازی نماینده گی مرکز ضد تروریستی جامعه دول مستقل در بیشکیک و ساختار منطقوی ضد تروریستی سازمان همکاری شانگهای در تاشکند وجود دارند. از قبل تمرینات نوبتی سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی و سازمان شانگهای بنام " ماموریت صلح سرحد – 2007 " پلان شده بودند. هردو سازمان همه ساله تمرینات ضد تروریستی انجام میدهند ، و با در نظر داشت عضویت " متقاطع " روسیه ، قزاقستان ، قرغزستان و تاجکستان در اتحادیه های مذکور ، تمرینات مشترک امکان صرفه جویی وجوه قابل ملاحظه را میسر میسازند.

این سوال قانونمند بوجود می اید: که بی مانند بودن این سازمان ها در چیست؟ قبل از همه باید گفت ، که سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی – سازمان نظامی – سیاسی و سازمان همکاری شانگهای ، برعلاوه سیاسی ، جهت اقتصادی هم دارد. در سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی نقش قابل ملاحظه را بصورت عنعنوی جز نظامی بازی میکند اگر چه در منطقه اسیای مرکزی فعالیت بیشتر ان در جهت مبارزه با تهدید ها و چلنج های جدید گسترش می یابد. در سازمان همکاری شانگهای همکاری های متقابل در باره مسایل اقتصادی تعمیق یافته اند در حلیکه مقابله با افراطیت و ترافیک مواد مخدره عمده تآ به وسیله مشوره ها بین ادارات مربوطه کشور های عضو تحقق می یابد. ولی سازمان همکاری شانگهای به حساب عضویت چین امکانات وسیعتری در صحنه بین المللی دارد. بر فعالیت های سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی فقط متخصصین نظارت دارند ، که مصروف مطالعه مسایل منطقه می باشند.

در حال حاضر در فعالیت سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی دو جهت وجود دارند : جهت اول – همکاری متقابل ستراتیژیک در چوکات اتحاد عنعنوی دفاع نظامی و همکاری های نظامی – تخنیکی می باشد. جهت دومی – دفع و طرد چلنج ها و تهدید های غیر عنعنوی محسوب میشود. به مقیاس " کهنه" پلان های اعمار نظامی ایتلافی و به مقیاس " نو " ایجاد نیروهای استقرار سریع ، عملیات ضد تروریستی ، دورنمای توسعه پوتنسیال حفظ صلح و ایجاد نیروهای عکس العمل اضطراری مربوط میگردند. تصور میشود ، که وظیفه ایجاد گروپ های نیروهای متحد به منظور حفظ اردوی موجود قبلی به یک شکل جدید برای ان دوران مهم بود ، که بعد از فروپاشی شوروی بوجود امد ، ولی نه برای مرحله معاصر با چلنج ها و تهدیدهای جدید ان .
Afghanistan.ru
(0)نطرشما در اين مورد
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
صفحه اول
اخبار
روسيه و افغانستان
افغانها مقيم روسيه
معرفی چهره ها
آسيای مرکزی
از منابع روسي
مصاحبه
عکس ها
Google

RSS

matlab@farsi.ru








© 2003-2019 نشريهء آزاد افغانی
كليه حقوق اين سايت متعلق به «افغانستان.رو» ميباشد
نظرات نویسندگان مقالات ممکن است مغایر با موضع اداره سايت باشد
استفاده از مطالب سايت با ذکر ماخذ آزاد است.
--2.1--