|
مصاحبه/ |
غلام یحی هوما: تهدیدهای مشترکی متوجه افغانستان و روسیه است
/23.10.2016
یادداشت: سر محقـق انجنیر غلام یحیی هوما متولد سال ۱۳۲۸ هـ ش در شهر مقر ولایت غزنی است و باشندۀ اصلی ولسوالی رخه ولایت پنجشیر میباشد. دوره تعلیمات ابتدایی و ثانوی را در ولایات فراه، قندهار، پنچشیر و کابل فرا گرفت . به سال ۱۳۴۶ غرض تحصیلات عالی به شوروی سابق رفت و به سال ۱۳۵۲ از انستیتوت پولی تخنیک بلو روسیه با اخذ دیپلوم ماستری در رشته تکنالوجی فلزات فارغ گردیده و به افغانستان برگشت. از سال ۱۳۵۲ - ۱۳۵۸ در تخنیکم های مزارشریف و کابل بحیث معلم؛ از ۱۳۵۸ – ۱۳۶۷ استاد در دانشگاه پولی تخنیک کابل؛ از ۱۳۶۷- ۱۳۷۲ کارمند شرکت سهامی مختط تجارتی افغان – شوروی « افتنتو »؛ از ۱۳۷۲ - ۱۳۷۶ عضو اکادمی علوم؛ از ۱۳۷۶ – ۱۳۸۴ مهاجر در آلمان ؛ از ۱۳۸۴ تا کنون عضو اکادمی علوم بوده است. سایت "افغانستان.رو" در خصوص برخی مسایل مهم تاریخی با او به گفتوگو انجام داده است که در زیر توجه مخاطبان به آن جلب میشود:
افغانستان.رو: سپاس جناب هما که به این پرسوشنود فرصت گذاشتید. شما سالها پیش در دانشگاه پلیتکنیک کابل استاد بودید. این دانشگاه توسط شورویها ساخته شده است. همکاریهای شوروی پیشین با این دانشگاه چگونه بود و در چه زمینههایی پلی تکنیک را حمایت میکرد؟
دانشگاه پولی تخنیک کابل به کمک مالی و تخنیکی اتحاد شوروی سابق اعمار و تجهیز گردیده و با مساعدت همهجانبۀ آن کشور محصلان در رشته های مختلف به سویه لیسانس، ماستر و حتا داکتر تربیه میگردیدند. اکثریت قاطع استادان پولی تخنیک فارغ التحصیل شوروی به سطح ماستر و یا داکتر بودند. شوروی ها مواد و منابع درسی و سایر ضروریات این دانشگاه را تأمین و تمویل مینمودند.
افغانستان.رو: برخی استادان و دانشجویان پلیتکنیک میگویند به دلیل اینکه این دانشگاه ساخت روسها بوده است، امروزه با بیمهری مواجه است. آیا ضرورت نیست، روسها بار دیگر به حمایت از این دانشگاه بپردازند؟
بلی. نهایت ضرورت است که روسها بار دیگر با اندیشه نو به حمایت از این دانشگاه بپردازند.
افغانستان.رو: منظورتان از اندیشۀ نو چیست؟ چگونه رویکردی را باید روسها برگزینند؟
اندیشه زیست باهمی. روسها باید رویکرد عادی و معمول را برگزینند که پاسخگوی منافع متقابل هر دو کشور درعرصه های مختلف علمی – تخنیکی و اقتصادی – مالی باشد.
افغانستان.رو: شما در رادیو و تلویزیون ملی هم همکاری داشتید. روسها با این رسانۀ ملی افغانستان چه همکاریهایی داشتهاند؟ نقش روسها در ایجاد و گسترش اولین رسانۀ افغانستان چگونه بود؟
بلی. این جانب سالیان متمادی در بخش نشرات خارجی رادیو افغانستان منحیث ترجمان از لسانهای فارسی و پشتو به روسی کار میکردم. ترجمانها همه افغان و نطاقها غالباَ خانمهای افغانهای تحصیل کرده در شوروی بودند. از همکاری روسها به رسانه ملی و نقش روسها در ایجاد و گسترش نخستین رسانه افغانستان آگاهی ندارم.
افغانستان.رو: چه خاطرات جالبی از همکاری با روسها دارید؟
از روسها تا قیام ثور ۱۳۵۷ خاطرات نیک همکاری دارم. آنها دلسوزانه با استادان و محصلان برخورد میکردند، در آموزش علم و تخنیک برای افغانها جد و جهد فراوان بخرج میدادند، اما پس از قیام ثور۱۳۵۷ و به خصوص پس از حادثه ۶ جدی ۱۳۵۸ روسها تغییر کردند. آنها هم از خود و هم از ما میترسیدند. تنها خلقیها و پرچمیها مورد اعتماد و حمایت ایشان بودند.
افغانستان.رو: رابطۀ افغانستان با روسیه را به قبل و بعد از 1357 تقسیم بندی کردید؟ مبنای این تقسیمبندی چیست؟ آیا حضور ارتش سرخ در افغانستان روابط تاریخی دو کشور را برهم زد؟
تا پیش از قیام ثور ۱۳۵۷ شوروی ها و یا اگر بهتر بگویم روسها می خواستند در ذهنها و قلوب مردم افغانستان از طریق تبلیغ و ترویج ، مساعدت های علمی - فرهنگی، تخنیکی – اقتصادی ... نفوذ نمایند، اما پس از قیام ثور و به ویژه بعد از حادثه ۶ جدی و حضور ارتش سرخ در افغانستان، روسها نقش اشغالگر و بادار را بازی نمودند، مناسبات دیرین دوستی افغان – شوروی را برهم زده و زندگی را به مردم کشور ما تلخ ساختند.
چه خاطراتی از دوران درس در روسیه داشتید؟ چه چیزهایی در جامعۀ روسیه برای تان خوش آیند بوده است؟
تصادفاً عین همین سوال را یک خانم داکتر روانشناس آلمانی در سالهای پناهندگی ام در آلمان از من کرده بود. در آن زما ن ۲۰-۲۱ سال عمر داشتم، جوان بودم و دنیا را از پشت شیشههای رنگه عینک، تر و تازه و روشن می دیدم. اضافه برآن در آن وقت تمایلات به اندیشه های چپی داشتم که سازگار بر روند زندگی همان روزگار بود. خلاصه خاطرات نهایت خوش از دوران تحصیل در لیننگراد، از شهر مینسک پایتخت جمهوری بلوروسیه ، از مسکو و سایر شهرهای اتحاد شوروی و از مردم آن کشور دارم.
افغانستان.رو: برخیها وقتی حضور روسها و امریکاییها را در افغانستان به مقایسه میگیرند، یکی از تفاوتها را در سرمایهگذاریهای بنیادین روسها در این کشور میدانند و معتقدند که روسها کارهای بنیادی و زیربنایی کردهاند و اما کارهایی که در پانزده سال گذشته صورت گرفته، مقطعی و روبنایی بوده است. باور شما به عنوان کسی که از نزدیک شاهد این دو دورۀ تاریخی بودهاید، در این زمینه چیست؟
روسها واقعن سرمایهگذاری بنیادین در بخش سکتور دولتی نموده بودند که در همان احوال و اوضاع خالی از منفعت نبود. اما در شرایط امروزی سکتور خصوصی خود را به مثابه نیروی محرکه رشد نیروهای مولده ثابت نموده، پاسخگوی مطالبات قانون اساسی کشور و نیازهای مبرم مردم ما میباشد. از اینرو، سرمایهگذاری روبنایی و مقطعی امریکا و غرب در این راستا برخلاف تصور عامه از سودمندیهای مادی و معنوی عظیم برخوردار میباشد.
افغانستان.رو: کارهای عمدۀ زیربنایی روسها در افغانستان کدامهاست؟
کارهای عمدۀ زیربنایی روسها در افغانستان بسیار است که ذکر همه آنها از حوصله خارج است، اما از مهمترین آنها صرف نام میبرم:
- پروژه آبیاری وادی ننگرهار.
- پروژه های ساختمانی تخنیکم های بلخ و کابل.
- پروژه ساختمانی انستیتوت پولی تخنیک کابل.
- پروژه ساختمانی سیلوها .
- پروژه اعمار، تجهیز و بهره برداری فابریکه جنگلک.
- پروژه خانه سازی مکروریان های کابل و قصبه .
- ساختمان تاسیسات بندری حیرتان .
- شرکت بارچالانی و ترانسپورتی افسوتر.
- شرکت های مختلط سهامی تجارتی « افتنتو و افتورگ »، افغان کارت ، تعاونی و دوستی و غیره.
- اعمار سرک کابل – مراز شریف و مزارشریف – شبرغان.
- حفر تونل سالنگ.
- فابریکه تولید برق نغلو .
- فابریکه تولید کود و برق مزارشریف.
- احداث سب ستیشن مزارشریف و تمدید لین انتقال ۲۲۰ کیلو ولت حیرتان – مزارشریف.
- اعمار میدان هوایی کابل و برخی ولایات دیگر.
- اعمار سرک قندهار – هرات.
- اعمار، تجهیز و تمویل فابریکه حربی پلچرخی.
- اعمار، تجهیز و تمویل حربی پوهنتون.
- اعمار، تجهیز و تمویل شفاخانه ۴۰۰ بستر داوود خان.
- اعمار، تجهیز و تمویل شفاخانه ۲۰۰ بستر پولیس.
- فابریکه سمنت هرات .
- تربیه هزارها کادر نظامی- فنی و حرفوی در داخل کشور و در اتحادشوروی.
- تاسیس و به کاراندازی موسسات ترانسپورتی باربری « کاماز ها ».
- ایجاد سیستم کوپراتیف ها ( استهلاکی ، ارتزاقی، زراعتی ، مالداری ... )
- ایجاد سیستم مخابره عصری ( دستگاه شمشاد )
- تهیه و تدارک نقشه های جیولوجیکی و توپوگرافیکی افغانستان.
- وغیره.
افغانستان.رو: ناظران معتقد استند که روسها در حال حاضر به همکاری با افغانستان بیعلاقه هستند. آیا ضرورت گسترش همکاریها و تداوم آن وجود ندارد؟
ضرورت تداوم مناسبات نیک، دوستانه، دیرینه و گسترش همکاریها بر بنیاد اصل برابری و سود متقابل در تمام سکتورهای دولتی، مختلط و خصوصی بین افغانستان و فدراسیون روسیه وجود دارد و ما از آن استقبال میکنیم.
افغانستان.رو: معاون وزارت خارجۀ روسیه اخیراً نگرانی خود را از گسترش نفوذ داعش در کشورهای آسیای مرکزی ابراز داشت. آیا کشورهای آسیای مرکزی را داعش تهدید میکند؟
پر واضح است که تمام شبکههای تروریستی منجمله القاعده، طالب، داعش خطر عظیم برای تمام بشریت به ویژه افغانستان، کشورهای آسیای مرکزی و روسیه می باشد.
افغانستان.رو: افغانستان و روسیه با تهدیدهای مشترکی مواجه استند؟ به نظر شما این تهدیدها چه است و چگونه میتوانند آن را مهار کنند؟
تهدیدهای عمدۀ مشترک میان دو کشور عبارت اند از :
- افرا طگرایی مذهبی در و وجود التحریر، القاعده، طالب، داعش وغیره؛
- گسترش کشت و قاچاق مواد مخدر؛
- موجودیت نظامهای تیوکراتیک ( دینی ) در افغانستان، ایران ، پاکستان و منطقه شرق میانه؛
- رشد طرز تفکر ملی گرایی ( نشنلیستی شدید ) در کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان؛
- رویارویی شدید میان تمدن های غرب و شرق ، شمال و جنوب؛
- بیسوادی و فقر همگانی؛
- یک قطبی شدن جهان و یکه تازی ایالات متحده امریکا و یارانش؛
- ناتوانی هرچه بیشتر سازمان ملل متحد و سایر نهادهای بین المللی؛
- وغیره
افغانستان.رو: چگونه می توانند در برابر این تهدیدها بیاستند ؟
برای مهار تهدیدهای ذکر شده در قدم نخست باید دولتها و نهادهای اجتماعی افغانستان و روسیه تهدیدهای مشترک را مشخص سازند و در قدم دوم راهکار مهار آنها را در پیش گیرند. به باورم تهدیدهای متذکره زمانی مهار میگردند که عوامل تهدید از بین بروند و این پروسه به زمان خیلی طولانی نیاز دارد.
افغانستان.رو: شما هم اکنون در اکادمی علوم افغانستان مشغول استید. در بخش روسیهشناسی و مطالعات در حوزه کشورهای آسیای مرکزی چه دیپارتمنتهایی وجود دارد و چه تحقیقاتی در این زمینه صورت گرفته است؟
همین اکنون در اکادمی علوم افغانستان به حیث مدیر مسوول مجله «طبیعت» کار مینمایم که اکثر نویسندگان مطالب مجله را فارغ تحصیلهای شوروی سابق تشکیل میدهند. نوشتهها و نتایج تحقیقات علمی ایشان پیرامون مسایل مختلف طبیعی در مجله « طبیعت » چاپ و نشر میگردد.فکر میکنم که دیپارتمنتهای روسیهشناسی و حوزه کشورهای آسیای مرکزی در چوکات اداره مطالعات منطقوی اکادمی علوم افغانستان وجود داشته و فعالیت میکنند.
افغانستان.رو: انتقادهایی از کارکرد اکادمی علوم وجود دارد. چرا اکادمی علوم نتوانست به یک نهاد تأثیر گذار اکادمیک در کشور تبدیل شود. چالش های عمدۀ این نهاد چه بوده است؟
اکادمی علوم افغانستان یک اداره علمی – تحقیقی دولت اسلامی افغانستان است که وظیفه عمده آن تولید اندیشه های بکر و سالم به خاطر رشد و انکشاف وطن در عرصه های مختلف می باشد. اما اکادمی یک اداره دولتی است و نمی تواند مبرا از تمام کاستی و نارسایی های همین دولت باشد. تا زمانی که اکادمی با طرز تفکر جدید و کار مبنی بر اقتصاد بازار فعالیت خویش را عیار نسازد، هرگز به یک نهاد تأثیر گذار مبدل نخواهد شد. چالش عمده این نهاد عبارت از وابستگی کامل آن به امر و نهی دولت از طریق قوانین، مقرره ها، لوایح، احکام و دساتیر دست و پاگیر می باشد. دانشمندان زمانی کار پر ثمر کرده می توانند که آزادی فکر و اندیشه داشته باشند تا در میدان های رقابت شدید بازار آزاد برنده شوند و یا دست کم نان حلال خویش را به دست آورند.
افغانستان.رو: سپاس جناب هما.
تشکر از شما.
|
فارسی.رو |
ارسال اين صفحه به دوستتان
برای چاپ
|
|
|
|