جنرال بابه‌جان در سال 1959 در ولسوالی بگرام ولایت پروان به دنیا آمده است. در رژیم وابسته به شوروی پیشین فرمانده ارشد نظامی بوده و در حکومت مجاهدین هم نقش مهم داشته است. در دورۀ مقاومت برضد طالبان به رهبری مسعود فرمانده جبهۀ شمالی بود. در دورۀ حاکمیت چهارده سالۀ حامدکرزی به عنوان فرمانده امنیه ولایت‌های هرات، کابل، بدخشان و دو بار به عنوان فرمانده کل پولیس شمال، ایفای وظیفه کرده است.

او یکی از با تجربه‌ترین جنرال‌های افغانستان است و در تحولات چهاردهۀ پسین این کشور نقش برجسته و تأثیرگذار داشته است. او را «جنرال همیشه در صحنه» لقب داده‎‌اند. پس از تشدید بحران در شمال، اخیراً از سوی رهبران دولت وحدت ملی، به عنوان فرمانده کل پولیس ولایت‌های شمالی افغانستان گماشته شد.

برای بررسی وضعیت امنیتی شمال و تهدیدهای پیش‌رو، افغانستان‌.رو مصاحبۀ مفصلی با او انجام داده‌ است.

آقای بابه‌جان هدف ناامنی در شمال را تهدید و مصروف‌سازی کشورهای آسیای مرکزی می‌داند و خواهان همکاری کشورهای اتحاد شوروی سابق  در مبارزه با تروریسم است. او باور دارد که نیروهای امنیتی افغانستان به تنهایی قادر به مبارزه با تروریسم و مهار جنگ نیستند.

افغانستان.رو: سپاس جناب جنرال از این‌که زمینۀ این پرس‌وشنود را فراهم ساختید. در حال حاضر وضعیت امنیتی شمال افغانستان چگونه است و چه مناطقی زیر تهدید قرار دارد؟

همانطوری‌که در جریان هستید، در ماه‌های پسین دشمن تلاش کرد که ولایت‌های شمال را ناامن سازد. قبل از آن‌که من به مأموریت خویش آغاز کنم، وضعیت ولسوالی‌های غورماچ، کوهستان و گرزیوان در ولایت فاریاب، ولسوالی کوهستانات در سرپل و ولسوالی‌های قرقین، خم‌آب و آقچه در جوزجان، زارع و کشنده در بلخ و دره صوف در سمنگان زیر تهدید مستقیم قرار داشتند؛ اما اکنون تقریباً وضعیت رو به بهبود است و نیروهای امنیتی آماده‌گی‌های خود را به منظور راه‌اندازی عملیات از چند ساحه گرفته‌اند و در چندین منطقه از جمله در فاریاب و بلخ عملیات‌های گسترده‌یی به راه انداخته شد و چند تن از سران و فرماندهان طالبان از بین رفتند. با تشریک مساعی پولیس، ارتش و امنیت ملی، پلان داریم عملیات‌های تازه‌یی را در مناطق زیر تهدید به راه اندازیم. در سال پیش‌رو، با کمک‌گرفتن از خیزش‌های مردمی و با هماهنگی لازم نیروهای امنیتی، به گونۀ درست عملیات‌ها به پیش برده خواهد شد.

افغانستان.رو: مقام‌های بلندپایۀ دولتی در شمال از جمله والیان ولایت‌های بلخ و تخار از بالارفتن تهدیدهای امنیتی در بهار پیش‌رو هشدار دادند. شما به عنوان فرد شماره‌یک پولیس در شمال، سال پیش‌رو را در این مناطق چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟

دشمن تلاش می‌کند با مسدود کردن راه‌ها، حمله بر قطارها و ولسوالی‌ها پلان‌های شوم خویش را تطبیق کند. اما نیروهای امنیتی در شمال به همکاری مردم تلاش دارند که از نفوذ دشمن در این مناطق جلوگیری نمایند. ما در تلاش راه‌اندازی عملیات‌های سازمان‌یافته بر ضد مخالفان دولت در مناطق شمال هستیم.

افغانستان.رو: در شرایطی که مقام‌ها بر تشدید بحران در شمال هشدار می‌دهند؛ تنش‌های حزبی و قومی باردیگر در شمال بالا گرفته است. در روزهای پسین درگیری‌هایی میان هواداران جنرال دوستم و جنرال عطا بر سر به زیرکشیدن عکسی از رهبر جنبش ملی صورت گرفته است. این درگیری‌های حزبی و سیاسی، در تشدید ناامنی در شمال چه تأثیری دارد؟

تنش‌ها و درگیری‌هایی‌که میان احزاب و تنظیم‌ها (جمعیت اسلامی و جنبش ملی) در شمال افغانستان به وجود آمده، نگران‌کننده است. تلاش‌ ما این بوده که این تنش‌ها از راه تفاهم و مذاکره حل شود.

به اشتراک علما، محاسن سفیدان، اعضای شورهای ولایتی و جامعۀ مدنی، از هر دو طرف بزرگان و نماینده‌گان‌شان خواسته شده‌ و صحبت‌هایی صورت گرفته است که امیدواریم بر کاهش درگیری‌ها کمک کند. تعهداتی صورت گرفته و امیدواری وجود دارد که این تنش‌ها فروکش کند. هر دو جناح باید به خاطر مصالح علیای کشور و مردم شمال افغانستان از خودگذری کنند و از تشنج و کشمکش بیشتر خودداری ورزند.

افغانستان.رو: ظاهراً این درگیری‌های کلان قومی و سیاسی در پی پاره‌شدن عکسی از جنرال دوستم اتفاق افتیده است. اما برخی تحلیل‌هایی وجود دارد که در پشت این ماجرا مسایل دیگری نهفته است. به نظر شما عوامل اصلی بالاگرفتن این درگیری‌ها چیست؟

افرادی در این درگیری‌ها مقصر هستند که به نفع دشمن کار می‌کنند. این کار از سوی اوباش‌ها و ویلگردها صورت گرفته و آن‌ها آب را در آسیاب دشمن می‌اندازد. رهبری دو جناح سیاسی باید با تعقل و دوراندیشی از راه تفاهم و مذاکره به این اختلاف‌ها پایان بخشند؛ چون درگیری‌ این دو جناح، به نفع دشمن تمام می‌شود. با تجاربی‌که دو طرف در جنگ با دشمن دارند، امیدوارم مشکلات را به زودی حل کنند.

افغانستان.رو: دو جناح جنبش و جمعیت در مبارزه با طالبان در شمال چه نقشی دارند؟

دو شخصیت برجستۀ سیاسی جنرال عبدالرشید دوستم معاون اول ریاست جمهوری و استاد عطا محمدنور والی بلخ هر دو در جبهۀ مقابل طالبان قرار دارند. آنها در جبهۀ مقاومت هم در صف واحد با طالبان جنگیدند. پایین‌شدن یک عکس نباید منجر به درگیری و اختلاف این دو چهره که هدف مشترک‌شان مبارزه با تروریسم و طالبان است، گردد.

یک ماه قبل معاون اول ریاست‌جمهوری در ولسوالی‌های ولایت فاریاب (پشتون‌کوت، خواجه ناموسا و غورماچ) و جناب والی بلخ در ولسوالی‌های زارع و کشنده عملاً در رأس نیروهای امنیتی و در صف مقدم جبهۀ عملیات برضد طالبان قرار داشتند. تاجایی‌که من با این دو مقام بلندپایۀ دولتی در تماس هستم، کدام مشکلی جدی بین آن‌ها وجود ندارد.

افغانستان.رو: برخی اطلاعاتی وجود دارد که فرماندهان جهادی به منظور کسب امتیاز از داخل و خارج دست به نا امنی می‌زنند. شما در این زمینه چه اطلاعاتی دارید؟

نمی‌دانم کدام کشورها این قوماندان را سلاح می‌دهند و تمویل می‌کنند. ولی هرکسی‌که به خاطر تقویت مخالفان مسلح، باعث ناامنی شوند، نیروهای امنیتی در برابر آن‌ها خواهند ایستاد.

افغانستان.رو: در صفوف گروه‌های تروریستی در شمال اتباع کدام کشورها فعال هستند؟ پیشتر مسوولان مدعی بودند که شهروندان ازبکستان، تاجیکستان و چیچین و برخی کشورهای دیگر در کنار طالبان در شمال افغانستان می‌جنگند. اما تا اکنون اسناد و مدارکی در این زمینه ارایه نشده است. چه اسناد و شواهدی مبنی بر فعالیت این گروه‌ها در شمال وجود دارد؟

من پیش از آن‌که به عنوان فرمانده کل پولیس شمال مقرر شوم، فرمانده پولیس بدخشان بودم. بسیاری از اتباع کشورهای خارجی از جمله ازبیک‌ها، تاجیک‌ها و چیچینی‌ها را در شمال و شمال‌شرق به ویژه بدخشان دستگیر کرده‌ایم. در بدخشان در منطقۀ خوستک و ولسوالی جرم، تروریستان خارجی را با خانواده‌های‌شان دستگیر کردیم. اسناد و مدارک دستگیری و حضور این تروریستان در جنگ افغانستان، موجود است. همچنان، در عملیات‌های اخیری که در فاریاب و بلخ داشتیم، اجساد تروریستان خارجی در میدان نبرد باقی ماند.

این افراد تلاش دارند از طریق افغانستان خود را به کشورهای آسیای مرکزی برسانند. آن‌ها تلاش می‌کنند از راه‌های بدخشان، تخار، فاریاب، سرپل، جوزجان و بلخ خود را به کشورهای آسیای مرکزی برسانند.

افغانستان.رو: نقش تروریستان خارجی در نا امن‌سازی شمال تا چه اندازه برجسته است؟

تروریستان خارجی به همکاری طالبان نقش‌آفرینی می‌کنند. اگر حمایت طالبان نباشد، آن‌ها قادر نخواهند بود به این مناطق حضور بیابند.

افغانستان.رو: در روزهای اخیر شاهد درگیری مرزبانان تاجیکستان با تروریستان در مرز افغانستان بودیم. به نظر شما تهدیدی‌که متوجه کشورهای همسایه‌های شمالی افغانستان از جمله ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان است، تا چه اندازه جدی می‌باشد؟

تروریستان تلاش دارند با حمایت قاچاق‌بران موادمخدر و طالبان محل خود را به آن سوی سرحد برسانند. در ولسوالی درقد تخار شاهد حضور گستردۀ جنگجویان خارجی بودیم. درقد هم سرحد با تاجیکستان است. در پشتون‌کوت فاریاب در مرز ترکمنستان و در دولت‌آباد، خم‌آب و قرقین ولایت جوزجان که هم مرز با ازبکستان می‌باشد، تروریستانی که اتباع آسیای مرکزی هستند با طالبان داخلی همکار می‌باشند. تلاش این‌ها نفوذ در ساحات مورد هدف‌شان می‌باشد.

افغانستان.رو: کشورهای آسیای مرکزی به ویژه کشورهای هم مرز با افغانستان که زیر تهدید مستقیم تروریستان قرار دارند، چه نقشی می‌توانند در تأمین امنیت شمال بازی کنند؟ در ضمن، نقش روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌یی در بهبود شرایط چه می‌تواند باشد؟

کشورهای آسیای مرکزی به اضافۀ روسیه همانند سال 2001 در یک همکاری مشترک با جامعۀ بین‌المللی به ویژه امریکا می‌توانند در نابودی گروه‌های مخالف مسلح دولت و تأمین امنیت در شمال نقش ایفا کنند. آن‌ها می‌توانند نیروهای امنیتی افغانستان را در این نبرد یاری رسانند.

افغانستان.رو: این کشورها تا اکنون چه نقشی را ایفا کرده‌اند؟

تا اکنون کاری نکرده‌اند. اگر در ساحات ما هم کاری کرده باشند، ما اطلاعاتی در دست نداریم. آن‌ها می‌توانند از طریق دولت جمهوری اسلامی افغانستان و با همکاری کمک‌دهنده‌های غربی نیروهای ما را کمک کنند.  

افغانستان.رو: وقتی نیروهای امنیتی در شمال اتباع کشورهای آسیای مرکزی را بازداشت می‌کنند، واکنش این کشورها چیست؟ آیا آن‌ها مسوولیت اتباع‌شان را که در افغانستان می‌جنگند، برعهده ندارند؟

ما اتباع خارجی را پس از درگیری به مراجع بلندپایه در مرکز تسلیم کرده‌ایم. بزرگان افغانستان با این کشورها طبعاً در این زمینه صحبت داشته‌اند و حتماً به این مشکل راه‌حلی سنجیده‌اند.

افغانستان.رو: برخی تحلیل‌هایی وجود دارد که هدف اصلی ناامنی در شمال ایجاد هراس در میان کشورهای آسیای مرکزی و مصروف‌ساختن اذهان آن‌ها می‌باشد. تحلیل شما به عنوان یک جنرال با تجربۀ نظامی در این زمینه چیست؟

تروریسم مرز ندارد. واضح است که پلان تروریستان نا امن‌ساختن کشورهای شوروی سابق می‌باشد. این تروریستان با استفاده از طالبان داخلی در همکاری با احزاب تندرو این کشورها می‌خواهند خود را به آن سوی مرزها برسانند.

افغانستان.رو: احتمال این‌که بتوانند مرزها را عبور کنند وجود دارد؟

نیروهای امنیتی افغانستان به هدف جلوگیری از فعالیت تروریست‌ها و عبور آن‌ها به آسیای مرکزی هر روز قربانی می‌دهند و تلاش می‌ورزند جلو آن‌ها را بگیرند. ما به حیث مسوولان امنیتی و سربازان وطن شب و روز تلاش می‌کنیم که وظایف‌مان را به گونۀ احسن انجام دهیم؛ اما جنگ جنگِ استخباراتی و تروریستی است. در این‌جا پای جامعۀ بین‌المللی کشانیده شده و جنگ ساده‌یی نیست که تنها نیروهای امنیتی افغانستان بتواننند آن را مهار سازند.

افغانستان.رو: برخی نماینده‌گان شورای ملی افغانستان و مقام‌ها در گفت‌وگو با افغانستان‌.رو از حمایت مستقیم و غیرمستقیم حلقات حکومتی از طالبان در شمال سخن زده‌اند. آن‌ها برای اثبات مدعای‌شان معاملۀ دندغوری را مثال می‌زنند. باور شما در این زمینه چیست؟

معاملۀ دندغوری مورد تأیید من قرار نداشت و ندارد. ما به حیث مسوولان امنیتی به مخالفان اجازه نمی‌دهیم زندگی آرام مردم را نا آرام سازند. همچنان، ما در تفاهم با مخالفان عمل نکرده و نمی‌کنیم. آنچه را نماینده‌گان به شما گفته‌اند، حرف خودشان است. ما اجازه نمی‌دهیم ساحه‌یی را طالبان در شمال تحت کنترل در آورند.

افغانستان.رو: جناب جنرال، شما گفتید که جنگ شمال استخباراتی است. می‌شود بگویید کدام استخبارات‌ها در این جنگ دخیل هستند؟

مردم افغانستان و دنیا می‌دانند که در این جنگ آی‌اس‌آی پاکستان دخیل است. عامل همۀ بدبختی‌ها و جنگ چندین‌ساله در این منطقه، این سازمان استخباراتی می‌باشد.  

افغانستان.رو: پیشتر در مصاحبه‌یی گفته بودید که تروریستان از راه نورستان به بدخشان خود را رسانده و به تمام مناطق شمال و شمال‌شرق تقسیم می‌شوند، حالا از چه راه‌هایی وارد شمال می‌شوند؟

دشمن تنها از راه نورستان به شمال نمی‌آید. افغانستان دارای اراضی پیچیده و کوهستانی است. تروریستان با استفاده از این اراضی، از راه‌های مختلف می‌توانند وارد شمال شوند. اما نزدیک‌ترین راه به بدخشان، آسیای‌میانه و تاجیکستان همین راه نورستان است.

افغانستان.رو: یاسین ضیا والی تخار در مصاحبه با افغانستان‌.رو، از بی‌توجهی به شمال یادآوری کرده و گفته بود که جامعۀ جهانی به وضعیت این بخش افغانستان بی‌توجه بوده است. او به گونۀ مثال یادآوری کرده بود که بازسازی و امنیت هر ولایت جنوبی را یکی از کشورهای غربی برعهده گرفته است؛ اما در شمال تنها آلمان‌ها هستند که نیروهای امنیتی و ولایت‌ها را یاری می‌رسانند. شما به عنوان یک جنرال ارشد و فردی‌که سال‌ها در شمال ایفای وظیفه کرده‌اید، در این زمینه چه فکر می‌کنید؟

بلی دقیق است. در شمال کاری صورت نگرفته است. در وقتی‌که امنیت هم بود، کاری نشده و حالا که اندکی مشکلات امنیتی به وجود آمده، کاری صورت نمی‌گیرد. در مجموع به بازسازی و امنیت شمال توجه وجود ندارد.

افغانستان.رو: دلیل این مسأله را در چه می‌بنید؟

دلیل کم توجهی مسوولان بوده است.

افغانستان.رو: ممنون جناب جنرال.

تشکر از شما.